De toekomst is een bedreiging

Deze week was ik op de landelijke CAMA Voorgangers conferentie. Voor het eerst in de nieuwe samenstelling. Voor de niet ingewijden: we zijn gefuseerd met de Vrije Baptisten. Deze zijn dus nu niet meer zo vrij en vormen samen met de CAMA Nederland de ABC gemeenten. Ik leg de afkorting maar niet uit, gebruik je fantasie. In het verleden hebben de CAMA mensen veel energie gestoken in het betrekken van Baptisten bij deze conferentie en dit jaar heeft dat ten dele zijn vruchten afgeworpen. Er waren redelijk wat Baptisten aanwezig en dat is mooi.

Jaap Versluis hield daar een presentie over trends. Jaap Versluis doceert aan een hogeschool en trenswatching is één van zijn activiteiten. We leven in een veranderende samenleving en hij gaf aan waar het allemaal naar toe ging. Toen ik nadacht over wat hij zei, kwam er ook een andere uitspraak van één van de deelnemers naar boven. "Postmodernisme relativeert alles". Wat hebben Jaap en postmodernisme nu met elkaar te maken? Dit. De kerk is verplicht, volgens mij, om te reageren op veranderende tendensen in de samenleving. Niet alleen op de voorbeelden die Jaap noemde, maar ook op stromingen, gedachtepatronen, enz., die de maatschappij als geheel beïnvloeden. Een voorbeeld van dat laatste is het postmodernisme en de secularisering.

Loopt de kerk dan achter elke hype aan? NEE! Het hoofdletters. Ze moet niet achter alles aanlopen en zich aanpassen, maar ze moet er over nadenken en zaken doordenken en dan kijken hoe dat in relatie staat tot Jezus. De veranderende samenleving is voor veel kerkmensen een bedreiging en geen uitdaging. Het moet een uitdaging worden om Jezus te laten zien in de samenleving. Dat is een werkelijke incarnationele benadering.

Ik heb deze site gevonden met trends. Als je naar de lijst kijkt dan kan de kerk zo instappen! Waar wacht je op?

Dominee, houdt u nog een beetje van mij?

Waarom zou een dominee c.q. voorganger van gemeenteleden moeten houden? Komt dat omdat hij voor veel gemeenteleden alleen degene is die op zondag aan het einde van de preek amen zegt? Een dominee c.q. voorganger wordt ook wel eens herder genoemd. Jezus zegt dat de schapen de herder kennen. Ze kennen zijn stem. Helaas kennen heel veel kerkmensen de stem van hun geestelijke herder niet. Hij staat te ver van hen af. Helaas....

In deze postmoderne samenleving zoeken mensen naar echtheid in een leider. Authenticiteit. Practice what you preach. Kerken moeten er alles aan doen om de kloof die er is tussen leiders en leken kleiner te maken. Dat is ook één van de bezwaren tegen megakerken. Volgens mij is de toekomst van de kerken het kleinere verband. "Where everybody knows your name". Ook de voorganger.

Ik hoop dat ik dit ook een beetje kan waarmaken.

Laatst kwam ik iemand tegen...

Laatst kwam ik iemand tegen in een rode jas. Hij had een roos is zijn handen. Hij gaf me de roos en zijn dat ik hem moest volgen. De roos prikte en ik lachte. Ik had nog geen stap gezet of er was iemand die een tomaat at. Hij zei dat tomaten veel beter waren dan rozen. Of ik een tomaatje lustte? Helaas, ik lust geen tomaten, dus ik sloeg zijn aanbod af. Ik liep door en het leek wel of ik in de verte Harry Potter zag lopen. Het leek net de volwassen versie. Hij liep op me toe en zei dat het heel goed ging met mij. Dat is fijn. Ik vroeg of het goed met hem ging. Hij zei dat hij een beetje moe was. Hij was nog niet weg of ik waande mij een een groot weiland. Alles was groen. De koeien, de mensen, de lucht, alles rook ook groen. Een lieftallig dametje kwam op mij af. Ze zei dat dit de hemel op aarde was.
Dat geloofde ik toch niet en plop ik was weer op mijn oude plek. Ik vond dit allemaal maar vreemd, tot ik niet één, maar twee mensen tegen kwam. De een had een lange zwarte jas aan. De ander droeg een chique colbertje. De man met de lange zwarte jas zei dat hij niet goed genoeg was, de ander zei van zichzelf dat zijn collega's hem heel erg aardig vonden. Of ik in God geloofde? Ja, zei ik. Of ik hen dan wilde volgen? Ik twijfelde, zei dat ik er nog even over na wilde denken. Ik was nog niet uitgedacht toen er een aardige jongeman langskwam. Hij vroeg of ik me vrij voelde? Alle banden moeten los... "De vrijheid boven alles", schreeuwde hij. Ik vond hem nogal opdringerig en oneliners uitkramen. Hij werd al snel aan de kant geduwd. Een groepje enthousiastelingen schreeuwden om het hardst. Jij hoort hier niet, we zijn vol. De ene duwde nog harder dan de ander en riep dat dit land alleen voor ons was. Ik voelde me niet gewenst. Ik rende zo hard mogelijk weg, wat was dat? Toen ik alle schreeuwers achter me had gelaten zag ik een mannetje ineengedoken op een bankje zitten. Snikkend bekende hij dat hij er niet bij hoorde. Niemand wilde naar hem luisteren. In de 60er jaren, ja toen wel, maar nu niet meer. Ik sloeg een arm om zijn schouder en zei dat hij misschien een ander vak moest gaan leren. Misschien, zei hij. Ik liet hem alleen. Hoofdschuddend liep ik door. Wat had ik allemaal meegemaakt in zo'n kort tijd. Een verstandig man riep mij en vroeg wat er aan de hand was. Ik vertelde mijn verhaal. Hij zei: "volg niemand, dan alleen Jezus". Pas dan kun je op mensen vertrouwen. Dat heb ik dan maar gedaan.

Over de bijbel moet je praten met elkaar

Deze weken ben ik samen met mijn collega's in de Parousia Gemeente bezig met het samenstellen van een aantal preken en een tweetal studie-boekjes voor de kringen. In de Parousia Gouda staat het gehele jaar 2007 in het teken van een thema: Deze of gene(n). Het is de bedoeling dat zo'n beetje de hele gemeente nadenkt over het DNA van de gemeente (je komt deze term ook overal tegen, iedereen is op zoek naar identiteit). Eén van de plaatsen waar dat gaat gebeuren is de kring.

Maar voordat een dergelijk boekje of een preek geschreven wordt, moeten we wel helder hebben wat ons DNA is. Waar staan we voor theologisch? Wat is onze identiteit? We kiezen ervoor om daar met name (praktisch) theologisch over na te denken. Hoe zijn we in vogelvlucht te werk gegaan?

Eerst hebben we de onderwerpen vastgesteld via een brainstorm. Daarna is de inhoud van de studies voorbereid. Over het inhoudelijke aspect hebben we met elkaar als werkers van de gemeente weer gebrainstormd en door geboomd. Wat blijkt? Nu pas ontdek ik waar mijn collega's op een aantal vlakken voor staan, theologisch dan. We ontdekken nieuwe dingen van elkaar. Dat komt omdat we niet dezelfde mening hebben. Door dat gesprek komen we weer op andere zaken en moeten we oppassen niet teveel van het onderwerpen te raken. Dit proces is interessant.

Komt theologie niet op zo'n manier tot stand? Door erover te praten met elkaar. Stanley Grenz zegt zeer overtuigend dat de vorming van de theologie moet gebeuren in de gemeente of in de gemeenschap. Nu is het vaak de hogeschool of de Universititeit waar de meeste ideeën gekanaliseerd worden. Ik sta helemaal achter Grenz. De gemeente moet nog meer dan nu een bron worden van frisse theologische ideeën die de wereld veranderen.

Voor mij smaakt dit naar meer....

Allister McGrath op de VU

Alister McGrath geeft op donderdag 16 november van 14.00 - 16.00 uur een gastcollege in de kerkzaal van de VU. Hij deed een paar jaar geleden nogal wat stof opwaaien toen hij zei dat het protestantisme geen toekomst heeft. Tijdens het college komt hij dat uitleggen.

Lees hier meer...

Wat viel je op deze week in het nieuws?

Twee dingen hebben mij bezig gehouden deze week. Ten eerste was dat de consternatie rondom Ted Haggert. Het schijnt dat iedereen, binnen en buiten de kerk, een mening heeft over deze zaak. Hij heeft zelfs het journaal gehaald. Iedereen weet dat deze man een fout heeft gemaakt, maar ik heb het idee dat weinigen weten wat er nu werkelijk is gebeurd. Jammer. Ik ga me daar dan ook niet mee bezighouden, maar de eerste artikelen over integer leiderschap staan alweer in de krant. Ik ervaar het soms als de wijzende vinger van het eigen gelijk.

Het tweede wat me opviel is dat er weer een dode is gevallen in een kerkdienst. Dat kwam doordat men slangen doorgaf (volgens Mk16:8 moet dat kunnen, hebben ze in deze kerk gedacht). Giftige slangen kunnen bijten, maar als je op Gods beloften staat dan heeft dat geen effect, volgens sommigen. Ik vraag me wel eens af hoe God naar deze dingen kijkt. Ziet Hij hoofdschuddend en met grote verbazing toe? Als deze persoon in de hemel komt, wat zal God hem dan vragen?

Ten tweede vraag ik me af hoe sommigen de bijbel gebruiken. Deze gebeurtenis heeft nogal een dramatische afloop. Maar ook op andere vlakken wordt de bijbel zo misbruikt, zij het dan met minder schokkende gevolgen. Ik noem er een paar die me te binnen schieten:

• je moet op Gods beloften staan, dan gaat het allemaal beter.
• als je tot bekering komt, moet je in tongen spreken.
• je moet je bekeringsmoment met datum en tijd kunnen aanwijzen.
• Jezus beloofd ons een gelukkig leven.
• God moet het in je leven doen.
• zoek de zonde in je leven en heb diep berouw, pas dan zal God je bekeren.
• je problemen verwijnen als je God aanbidt.
• als we samen God aanbidden ontstaat er eenheid in de gemeente
• .....
  

Heel veel mensen vandaag de dag moeten aan de hand genomen worden bij het lezen van Gods woord. Er is een inhaalslag nodig. Helaas kicken veel mensen op het wonder en nemen weinig tijd op te ontdekken wat God tot hen heeft te zeggen door Zijn woord. We zouden in mijn ogen wat minder moeten preken en gewoon de bijbel lezen en commentaar geven op wat er staat. Dan leer je mensen zelf lezen. Dan hoop ik dat de kerk meer en meer zal begrijpen wat God tot ons wil zeggen. En we willen toch Gods stem horen?

Fundament van de kerk

Voordat ik begin het volgende. Wil je snel een overzicht van de hedendaagse ecclesiologie? Dan is het boek van Veli-Matti Kärkäinen "An introduction to ecclesiology" een goede start.

Mijn visie op de kerk hangt aan tegen de Free church movement. Deze beweging ziet de kerk als een gemeenschap van gelovigen. Miroslav Volf zegt dat deze beweging van kerken veroorzaakt wordt door onomkeerbare sociale veranderingen op mondiaal niveau. Hoe? Een citaat:

It will suffice to emphasize briefly those particular features promoting the expansion of the Free Church model. These include the differentiation of societies, the privatization of decision, the generatization of values, and inclusion.

Wil je meer weten, lees "After our likeness", pagina 13 en verder.

De visie gaat terug op de Anabaptisten. Het is opvallend dat de laatste tijd vanuit deze groep zoveel uitstekende literatuur verschijnt. Stefan Paas noemt die ook in de CV-Koers edititie van november. Deze groep heeft altijd aan de rand gestaan van de kerkelijke wereld. Ze zijn gewend om vanuit een minderheid te reageren. Schrijvers als Darell Guder en Stuart Murray komen uit deze hoek en schrijven geïnspireerd.

Deze anabaptisten zagen de kerk als een groep ware gelovigen en niet als een corpus permixtum (gelovigen en ongelovigen maken deel uit van dezelfde kerk). Tegen deze mening is vaak ingebracht dat de anabaptisten een kerk in een kerk voorstonden. Dat is een probleem waar een kerk niet alleen theologisch, maar ook praktisch theologisch naar moet kijken. Wie behoort tot de kerk?

Ik sluit mij aan bij Miroslav Volf die teruggaat op Matt18:20. Jezus is daar waar gelovigen bij elkaar komen. Ignatius zei daarover: ubi Christus, ibi ecclesia (waar Christus is, daar is de kerk). Tertullianus haakt daarop in: ubi tres, ecclesia est (waar drie zijn, daar is de kerk). Daarmee zegt Volf dat de kerk een gemeenschap is. Het is een groep gelovigen die samenkomen om Jezus te eren en te volgen.

Wie behoort tot de kerk? Dat zijn de gelovigen die samenkomen. En de ongelovigen dan die samenkomsten van gelovigen bezoeken? Dat is een volgende vraag voor een volgende keer.

Wat is de Emerging Church?

Tijdens de bespreking van mijn thesisvoorstel werd gevraagd: Wat is de Emerging Church? Dat is al even moeilijk als het definiëren van de term postmodernisme. Maar is er hoop.

Op Westminster Theological Seminary hield Dr. Scott McKnight tijdens een conferentie dit weekend een lezing over dit onderwerp. Hier kun je de toespraak in pdf downloaden.

Voorwaarden om kerk te zijn

In het de theologie is in het verleden veel nagedacht over de basis van de kerk. Wanneer spreek je van een kerk? Deze vraag is vanuit twee inzichten benaderd:

1. Vanuit het wezen van de kerk.
2. Vanuit de kenmerken of essentiële eigenschappen van de kerk.
   

Hier kijk ik naar punt 2. Eén van deze kenmerken vanuit de geschiedenis zijn de notae ecclesiae. Voor de reformtorische onder ons zullen ze bekend zijn. Ze worden vaak voorgelezen in de eredienst op zondag. Deze kenmerken komen voor in de geloofsbelijdenis van Nicea, die is vastgelegd op het gelijknamige concilie in 325:

Ik geloof in de éne, heilige, katholieke en apostolische Kerk.

1. Er is één kerk. Zij ervaart haar eenheid in het samenbindende werk van de Heilige Geest.
2. De kerk is heilig. Het woord heilig heeft een moreel karakter. Ze kerk laat in haar wezen en gedrag zien dat de kerk is van Jezus. Maar ze ik ook apart gezet van de wereld om haar heen. Er is een scheiding tussen kerk en wereld.
   
3. De kerk is katholiek of algemeen. Dat wil zeggen dat de kerk een universeel karakter heeft. Het slaat niet op de Rooms Katholieke kerk.
4. De kerk is apostolisch. Zij is gezonden in de wereld, zoals Jezus gezonden is in de wereld.
   

Voor veel denkers is deze basis te smal. Snyder zet er in het boek "Evangelical Ecclesiology" een aantal dynamische aspecten tegenover. Hij zegt:

1. De kerk is divers en één. De kerk is één, maar mensen van verschillende pluimage maken er deel vanuit.
   
2. De kerk is charismatisch en heilig. De Geest die heilig is, geeft ook geestelijke gaven aan de mensen. Snyder zegt dat deze gaven pas goed tot zijn recht komen als de vrucht van de Geest aanwezig is.
   
3. De kerk is lokaal aanwezig en contextueel en katholiek. De kerk is niet alleen algemeen, maar sluit zich ook aan bij de lokale situatie en leefomgeving.
   
4. De kerk is profetisch en apostolisch. Apostelen houden zich bezig met het opbouwen van de kerk. Profeten inspireren, moedigen aan of spreken oordelend.

Snyder geeft de notae ecclesiae meer dynamiek mee. Op deze wijze kunnen we meerdere lijsten maken met kenmerken. Ik kies een andere insteek. Volgens mij moeten we beginnen bij het wezen van de kerk. Dat is onderwerp van een volgend item.