Defining missional

Leron Shults over de ecclesiologie van de Emerging Church

Leron Shults is een Amerikaanse theoloog die doceert aan de Universiteit van Ager in Noorwegen. Op zijn blog plaatste hij recentelijk een "draft" artikel met de titel: "Reforming Ecclesiology in Emerging Churches". Ik ben zeer gecharmeerd door zijn wijze van theologiseren. Hij benadert de theologie op nieuwe wijze en verfrissend. Het geplaatste artikel bevat interessante opmerkingen over de status en de richting van de emerging church. Van de inhoud neem ik hier een samenvatting op.

Reforming Ecclesiology in Emerging Churches

Shults stelt zich in dit artikel de volgende vraag: "Waarom roept de emerging church zoveel enthousiasme op in het gehele theologische spectrum en in een grote verscheidenheid van culturele contexten?" Schults wil deze vraag beantwoorden door te kijken naar de aard en taak van de kerk. Wat betekent het om "kerk" te zijn? Schults herkent deze aard van "emerging churches", en daarmee de kerk als geheel, in een citaat van Woodhead en Heelas uit "Religion and Modern Times":

"In short, we predict that a wide variety of religions will continue to coexist, but that the winners will be those which put people in touch with a God beyond self, make a difference, sustain supportive and affective communities, emphasize experience, have a political or economic job to do, and empower."

Reformerende ecclesiologie
Schults zoekt zijn antwoord naarde aard en taak van de kerk (en dus de emerging church) in de verwoording van de ecclesiologie. Emerging gemeenschappen zoeken naar nieuwe manieren om Jezus te volgen in een laat moderne samenleving. Oude theologische posities zijn daarbij niet vanzelfsprekend. "Emerging churches" zoeken naar een voortgaande theologische dialoog om antwoorden te formuleren voor een veranderende samenleving. Voor de ecclesiologie wil het zeggen dat oude vormen aan "deconstructie" worden onderworpen en daarna opnieuw worden opgebouwd. Citaat van Shults:

This suggest an interest in ecclesiology that reforms; theological efforts to articulate the identity (and agency) of the church should emerge out of and be oriented towards reformation.

Deze reformerende ecclesiologie hangt Schultz op aan de vier "notae ecclesiae" van de kerk: één, heilig, algemeen/katholiek en apostolisch.

De kerk is één
Volgens Shultz zijn de eerste eucumenische concilies beïnvloed door een Griekse ontologie en door keizer Constantijn en zijn opvolgers. Dat heeft ervoor gezorgd dat de gemeente werd gezien als een eeuwig ideaal beeld, waarbij eenheid bovenaan stond en verschil van mening de kop in werd gedrukt. Binnen de Emerging church wordt de eenheid als een ideaal gezien, maar er is ook ruimte voor pluraliteit en diversiteit. Men zoekt juist naar diversiteit die mogelijkheden biedt om te transformeren. Een "idealized sameness" levert vaak verstarring op.

In other words, the "ecumenical" efforts of emergents are aimed at both reconstructing the "identity" of the church mediated by encountering "alterity", and reforming the communal practices within and across de-nominating bounderies.

Dit zorgt voor dialoog over verschillen en bevordert netwerkvorming. Dit blijkt vaak effectiever te zijn dat de "officiële" kerkelijke weg op bestuurlijk niveau. Deze emerging netwerken zoeken naar transformatie van de bestaande gemeenschappen en gemeenschap (reformative communion). Men wil de verstarring ondergraven die na verloop van tijd binnen kerken optreedt.

De kerk is heilig
Heilig zijn in het kader van de kerk wil zeggen dat de gemeenschap apart gezet is binnen de heilsgeschiedenis. In het kader van de Constantijnse obsessie voor eenheid, betekende dat volgens Schults dat de kerk haar missie uitvoerde als was het kolonisatie. "Heilig" wil dan zeggen dat men niet besmet moet raken met de "wereld". Emerging churches hebben een afkeer van deze koloniserende missiologie. De kerk is ingebed in de wereld. Augustinus benadrukte dat alleen binnen de kerk het heil te vinden was. Dat sluit hen die zich buiten de kerk bevinden uit voor het heil. De emerging church ziet het heil juist in de wereld, daar worden mensen gered voor de eeuwigheid. In die zin is het heil buiten de kerk te vinden.

Many emergents want to focus more strongly on the way in which embodied communal life here and now is being redemptively transformed, re-ordered in salutary ways that manifest justice in the world. In a certain sense, then, one could say that all salvation is "outside" the church.

Een gemeenschap die heilig is, is afhankelijk van de Heilige Geest. Ireneaus zei al dat daar waar de kerk is, de Heilige Geest aanwezig is. De Geest gaat waarheen Hij wil en is niet gebonden aan het hart van de gelovige.

Heilig worden als gemeenschap is steeds heiligheid die zorgt voor reformatie. Een geloofsgemeenschap is aanwezig in de wereld in de kracht van de Heilige Geest die in de wereld werkzaam is.

De kerk is algemeen/katholiek
Hier gaat het niet om de Rooms Katholieke kerk, het gaat om de totaliteit van de kerk. Binnen de emerging church beweging zijn verschillende kerkelijke achtergronden aanwezig, maar worden ook gevonden in verschillden contexten (huiskerken, cafe's, tradionionele setting, enz.)

(Emerging churches) are generally willing to deconstruct old models that once worked well in the past in order to reconstruct new always-evolving models that respect particularity of each new context.

Dat is ook de reden dat op verschillende continenten gemeente ontstaan met een emerging oriëntatie.

Praktisch is het benadrukken van de totaliteit van de kerk zichtbaar in het bedienen van de sacramenten. Het avondmaal is niet voorbehouden aan een enkele gemeenschap die mensen van een andere geloofsgemeenschap uitsluit. Jezus nodigt, zonder uitsluiting, mensen uit naar de tafel van gemeenschap. Of zoals Scot McKnight over het avondmaal zegt, het is:

"not a meal so much in need of protection as it is a meal in need of missional extension ... if a person seeks grace, this is where we want him to come."

Een ander voorbeeld dat Shults noemt is ordinatie. In veel denominaties moeten kerkelijk werkers gescreend worden om binnen de kerk te functioneren. De "bediening" wordt vandaag de dag gedaan door professionals en is management gericht. De toenemende afstand tussen de leek en de professionele werker wordt daardoor benadrukt. Maar...

While such way of policing the community may have some sense to past generations, emergents increasingly find such models oppressive and offensive, preferring more open-ended, dynamic models of self-organization.

Shults pleit voor het gebruik van de term "diakonos": werkers binnen een gemeente dienen de gemeenschap. Binnen een "reforming ecclesiology" is het beleid erop gericht om elkaar wederzijds te dienen op het persoonlijk vlak.

De kerk is apostolisch

Binnen verschillende tradities wijst apostoliciteit op het doorgeven van de traditie (bijvoorbeeld door middel van het opleggen van handen). Binnen de Rooms Katholieke kerk is het gegarandeerd door de pauselijke lijn die teruggaat op Petrus. De aandacht binnen de emerging church voor de traditie roept de vraag op naar de relatie tot die traditie. Wanneer je deel bent van de christelijke kerk ben je hoe dan ook verbonden met de traditie. Schults valt terug op Andersons "Emergent theology for the emerging church". Anderson benadert de traditie vanuit het "Jerusalem"-model, dat meer naar binnen en op het verleden is gericht (ook wel centripetaal). Daarnaast noemt Anderson het "Antiochië"-model, dat een focus heeft naar buiten en verbonden is met de praxis van de geloofsgemeenschap en daarmee meer aandacht vraagt voor het werk van de Heilige Geest (ook wel centrifugaal). Volgens Shults leunen emerging churches meer tegen het Antiochië-model aan.

Een andere benadering voor apostoliciteit is de definitie van de term "apostolos". Dit is iemand die wordt gezonden met een missie. Zoals eerder werd gezegd, kan dit opgevat worden als het koloniseren van de ander. Het is echter niet alleen dat "wij" naar "hen" gaan, maar zenden houdt tegelijkertijd ook ontvangen in. Geloofsgemeenschappen moeten openstaan om iets te leren van ontmoetingen met anderen die anders zijn. Emerging churches moeten gastvrij zijn en openingen te bieden voor andere stemmen. "Apostolisch" zijn of worden, houdt een actieve ontmoeting in met een wereld die op zoek is naar bevrijding en vrijheid. Gastvrij zijn betekent het in liefde ontvangen van anderen in de gemeenschap.

Toch een "statement of faith"?
Heeft de emerging church dan geen geloofsbelijdenis? Een geloofsbelijdenis zorgt voor controle. De aanwezigheid van een geloofsbelijdenis kan een weg openen voor hen die kritiek hebben en het maakt het mogelijk om de beweging op het procrutesbed van de dogmatische theologie te ontleden.

Whatever else Emergent may be, it is a movement commited to encouraging the lively persuit of God and to inviting others into a delightfully terrifying conversation along the way.

Emergers zoeken niet naar DE juiste verwoording van het geloof als was er een absoluut juiste theologie die onaantastbaar is. Elk goed gesprek gaat natuurlijk om proposities, maar deze zouden het gesprek juist moeten stimuleren en niet afbreken. Het gaat om de dynamiek, veel dogmatische gesprekken eindiging in een statisch-quo. Door het werk van de Heilige Geest ontstaat een reformerende theologie, en onderstreept dat een kerk ten alle tijde emerging moet zijn: ecclesia reformata et semper reformanda.

Conclusie

1. Er is eenheid in liefde, maar deze uit zich in een meerkleurige expressie.
2. Kerken worden opgeroepen om heilig te zijn, maar zijn als missionaire gemeenschap ingebed in een concrete samenleving zonder dat ander (sdenkende) verdrukt worden.
3. Christelijke gemeenschappen worden gekarakteriseerd door een universeel uitstrekkende liefde, en krijgt vorm in dienstbaarheid waarbinnen een geloofsgemeenschap functioneert.
4. Als geloofsgemeenschap functioneren, betekent verbonden zijn met de eerste apostelen, maar het heeft niet een blinde acceptatie van de traditie tot gevolg. Volgelingen van Jezus kenmerken zich door gastvrijheid, voor en met buren en vijanden.

Emerging churches worldwide have a great deal to teach us about reconstructing ecclesiology and reforming our communities in ways that mark them as faithfully participating in Jesus' way of knowing, acting and being in the world.

A mile wide and an inch deep

Ik heb me verbaasd over de situatie in Kenya. Ik heb getwijfeld of ik er over zou schrijven. Maar vandaag las ik in de krant dat een niet te noemen voorganger in Kenya het kapmes al in de hand had toen hij God tot hem hoorde spreken. "Dat doet een christen niet!", zei de stem. Had hij dat van te voren dan niet in de gaten? Kwam het niet eerder bij hem op dat christenen leven volgens het onderwijs van Jezus die zei: "Heb je vijanden lief!"

In hoeverre beïnvloed het geloof gedragingen en handelingen van mensen? Wanneer je naar Kenya kijkt dan zou je kunnen concluderen dat die invloed nihil is. We zijn Rwanda alweer snel vergeten, maar waren de meeste mensen die de slachtingen uitvoerden niet christen?

Eén van de kenmerken van de "emerging church" is dat ze de cultuur willen beïnvloeden (volgens Gibbs en Bolger). Hoe dan? Want de christenen zelf handelen heel vaak niet als christenen, als je begrijpt wat ik bedoel. We zeggen vaak dat Nederland beïnvloed is door het christendom. Welke kenmerken zijn dat in concreto?

Denken in systemen

Ik was vandaag in gesprek met iemand over creatieve manieren van kerk zijn. Ik merk hoe lastig het is om niet in systemen of modellen te denken. Wanneer ik praat over de dingen die mij bezig houden m.b.t. kerk-zijn moet ik er vaak bij zeggen dat het niet Willow-II of een 6de en 7de doel is dat aan The Purpose Driven Church wordt gehangen. Modellen zijn statisch. Denken over kerk moet volgens mij een "continuous change" zijn. Dat wil niet zeggen dan de kerk met alle winden mee waait, maar steeds moet afvragen waarom we dingen doen zoals we dat doen. Willow spreekt modern denkende mensen aan die overtuigd willen worden en daar ook de kans voor krijgen. Kunnen we in deze tijd kerk zijn d.m.v. modellen? Dat is de vraag die mij triggert.

Raad van kerken komen met missionair geschrift

Ik heb het niet zo op de Raad van Kerken. Ik associeer de Raad vaak met mensen die open staan voor alles en de bijbel daar vaak buiten laten. En zending, daar deed men niet zo aan. We mogen toch onze mening niet opleggen aan anderen. Ik chargeer. Maar ik zie de kerken die erbij zijn aangesloten, leeglopen. Ik zie weinig nieuwe initiatieven. Nu komt de Raad van Kerken met een missionaire handleiding. Dan ben je toch benieuwd wat daarin de aanbevelingen zijn. Tien richtlijnen:

1. Onderken dat we een kentering der tijden meemaken. Oude antwoorden en vormen zijn niet langer toereikend voor de missionaire uitdagingen en nieuwe hebben we nog niet gevonden.
2. Verwacht geen kant-en-klaar recept. Zoek het in de specifieke uitdaging in jouw situatie.
3. Weet wat je wilt doorgeven. Christenen zullen zich vooral moeten concentreren op het eigene, dat hen onderscheidt van andere bewegingen en stromingen.
4. Doe en denk "glocaal" (samenschrijving van globaal en locaal). Heb aandacht voor het lokale, maar put ook inspriratie uit ervaringen met geloofsgemeenschappen elders in de wereld.
5. Geef ruimte aan inzichten en initiatieven van anderen. Evangelisatie vraagt om interactie tussen kerken, bewegingen en netwerken.
6. Oefen je in gebed en wees open voor wat de Geest je doet toevallen.
7. Laat en charismatische stijl samengaan met gedeeld leiderschap.
8. Zoek naar eigentijdse vormen van gastvrijheid.
9. Ga zelf op zoek naar vindplaatsen van hoop in je omgeving.
10. Beleef de mediacultuur als een uitdaging voor nieuwe manieren van evangelieverkondiging en kerkzijn.
    

Aan de ene kant dacht ik: Hé, Hé, ze zijn ook wakker geworden. Aan de andere kan: Wauw, deze groep mensen heeft echt om zich heen gekeken en wil meer. Ik hoop en bid dat deze richtlijnen een frisse wind laten waaien. Natuurlijk is er meer over te zeggen, maar dit is een goede start.

Kerk wil wat voor Ondiep doen

Deze kop trok vanmorgen mijn aandacht. Is er dan nog hoop, nadat minister Vogelaar 40 probleemwijken aanwees. Gretig las ik het artikel. Helaas lees ik weinig over de kerk. Tot de laatste regel, ik citeer:

"Wij willen graag iets doen voor jullie. Het is wat ons betreft prima als dat iets is als het aanvegen van de straat. We hebben behoorlijk wat mankracht en u kunt gerust een beroep op ons doen."

Ik wil niet te negatief overkomen, maar ik vraag me af of er iemand naar de kerk komt om te vragen of de straat geveegd kan worden. Ook speelt hier weer het feit dat mensen naar de kerk moeten komen (het attractional model). De kerk gaat helaas niet de wijk in en start zelf een project of laat Jezus zien op een plek met veel onrust (incarnational model). Postitief is in ieder geval dat de kerk ergens nood ziet.
Dat is al weer een stap vooruit.

40 probleemwijken

Welke kerkelijke gemeenschap, welke zendingsorganisatie, welke christenen beginnen een nieuwe kerk in alle 40 probleemwijken die door minister Volgelaar op een lijst zijn gezet? Een unieke kans, omdat het onderzoek niet meer nodig is. Nood is helder.

Helaas hoor ik nog niets in de christelijke media.....

Allelon heeft een nieuwe website

Allelon is een studiecentrum in de VS waar nagedacht wordt over de "missional church". De geheel vernieuwe de website biedt veel informatie: artikelen, mp3's en video's. Het is mijn hoop om nog eens een conferentie te bezoeken die georganiseerd is door Allelon. Dat is tot nu toe nog niet mogelijk geweest, maar gelukkig zetten ze verschillende toespraken op het net. Bijvoorbeeld deze van Brain McLaren.