Wie heeft er gelijk?

Elk nieuwsprogramma heeft inmiddels uitgelegd wat een IP-adres is en dat je aan de hand daarvan kun zien wie wat op internet doet. Daardoor is iemand erachter gekomen dat Mabel en Friso zelf een Wikipedia artikel hebben veranderd. Ten gunste van zichzelf natuurlijk. Nu blijkt dat zij niet de enige zijn. Met name grote bedrijven, zoals Shell en Philips, maken zich hier schuldig aan. Ze herschrijven hun eigen geschiedenis die door een niet-medewerker geheel anders is weergegeven.

Dit staat niet op zichzelf. Na de Tweede Wereld oorlog zag je dat de gruwelijkheden van de Nazi's werden verbloemd in de geschiedenisboekjes. De Holocaust-ontkenners worden nu strafbaar gesteld, maar ze hebben lange tijd mogen roepen dat het niet is gebeurd. Turkije is druk bezig geweest om de Armeense kwestie in Oost Turkije letterlijk onder de grond te schoffelen. En zo kan ik nog wel even doorgaan. De geschiedenis wordt op deze wijze actief anders weergegeven.

Maar wat zit er in de hoofden van mensen uit bijvoorbeeld Nederland aangaande hun verleden? De meeste Nederlanders kunnen niet beschrijven wat er plaats heeft gevonden tijdens de Politionele acties in Indonesië. Sommige zullen niet eens weten wat het is. Het hoort niet tot "onze" geschiedenis. Vraag iemand ter plekke en het zit vastgebrand in zijn of haar geheugen. Geschiedenis is een grillig iets. Het lijkt erop dat onze culturele omgeving deels bepaald hoe we tegen de geschiedenis aankijken. We schiften en we beoordelen. Nu vinden we de slavernij een zwarte bladzij in onze geschiedenis. Leefden we in die tijd, dan kon het zijn dat we ons brood ermee verdienden. Hoe komt het dat onze kijk zo veranderd? Dat onze kijk op de geschiedenis zo kan veranderen? Want er zijn veel meer andere voorbeelden te noemen, die minder ingrijpend zijn.

Bij dit alles moest ik aan twee dingen denken:

1. De waarheid is hard. Sommigen kunnen ze niet aan. Fouten erkennen is op hoog niveau even moeilijk als op het gewone Jan in de straat niveau. Boeten voor gruwelijkheden gebeurt nog maar sporadisch. Zelfs belangrijke mensen van het koninklijk huis willen niet blijvend aan fouten worden herinnerd.
   
2. Geschiedenis moet beschreven worden. Het resultaat hangt af van degene die het schrijft, blijkt maar weer eens. Wie zegt wat de juiste versie is van wat er gebeurt? Het is redelijk postmodern om te zeggen dat de geschiedenis nooit objectief beschreven kan worden. Elk mens neemt zijn eigen geschiedenis mee. Geschiedenis is een geïnterpreteerde werkelijkheid. Wie zegt dan dat iets toch werkelijk zo is gebeurd? Dat is de intellectuele vraag waar ik mee blijf zitten. Hoe kunnen we dan nog oordelen over de weergave van de geschiedenis? Wie heeft er gelijk?
   

Een rood hoofd

Deze weken moet het gebeuren. Mijn scriptie moet af. Daarom zit ik elke dag in de boeken en schrijf dat het een lieve lust is. Ik ben nu bezig met een hoofdstuk over postmodernisme. Dit onderwerp is bijna niet analytisch te beschrijven, het fenomeen postmodernisme verzet zich tegen alle vormen van systematiek lijkt het wel. Mijn analytische geest vind het dan ook lastig om er een stap voor stap verhaal van te maken. We zullen zien wat ervan komt. Postmodernisme (PM) is nogal eens gedemoniseerd. Het zou de waarheid verkwanselen. Alles zou relatief zijn. Misschien dat sommige PM-denkers dat hebben gezegd, maar dat is niet het hele verhaal. Ik haal er veel positieve gedachten uit. Bijvoorbeeld dat je ook buiten de geijkte patronen mag denken.

Ik herinner met nog een uitweiding van iemand die eindigde met: "Ja, hé Haije!" Op dat moment moest ik een Zoeklicht-eindtijd-schema, dat net was uitgelegd, met duidelijke knikken bevestigen. Een ander voorbeeld. Ik herinner me in mijn stagetijd een bijbel studie waar ik een bijbel gedeelte uitlegde. Blijkbaar was dit anders dan één van de vorige voorgangers had gedaan en dat werd mij door een kring lid nadrukkelijk duidelijk gemaakt. In die tijd kon ik daar nogal eens een rood hoofd van krijgen. Later ben ik over dergelijke voorbeelden nogal ontstemd geraakt. Blijkbaar was het niet bijbels om iets anders te denken over de "eindtijd". Buiten het schema was er geen heil.

Er ademt in het PM-denken een vrijheid van denken. Met die relativiteit van de waarheid valt het reuze mee. Ook geldt dat voor het lezen van de bijbel. Je mag over zaken anders denken zonder van je orthodoxe sokkel te vallen. Moet je dan niet grondig nadenken? Juist nog meer, want in de discussie moet je kunnen verantwoorden waar je voor staat. Ben je dan niet meer recht in den leer? Een postmodern iemand zou daar graag eens een boom over op willen zetten!