Laat de ware Che Guevara opstaan!

Ik merk dat er een aantal Nederlandse bloggers zijn die van mening zijn dat de kerk radicaal moet veranderen. Soms blijken de vormen aangepast te moeten worden, anderen plegen een Derridiaande deconstructie toe op het wezen van de kerk.

De geschiedenis laat zien dat de cultuur grote invloed heeft op kerkelijke structuren. Ook al zullen veel theologen het ten stelligste ontkennen, cultuur vormt de kerk. De uitspraak "Ecclesia semper reformanda est" gaat elk moment op. Het is wel van belang onszelf de vraag te stellen of veranderingen alleen van toepassing zijn op structuren of in meer algemene zin op de sociologische kenmerken van de geloofsgemeenschap? Zijn deze veranderingen ook op de theologie van toepassing? Ik komt tot de ontdekking dat het geldt voor beide. De theologie is ingebed in een cultuur die haar vormt. Ook daar willen heel veel theologen niet aan. Met een voorbeeld wil ik dit aantonen. Eeuwenlang is de positie van de vrouw ondergeschikt geweest aan die van de man. Onder invloed van de feministische golven de afgelopen decennia komt er meer ruimte. Binnen het "emerging" gedachtegoed worstelen vele denkers en doeners met dit probleem. Ook in de Nederlandse setting zoekt men naar nieuwe theologische gedachten en structuren (al voeren de aan te passen structuren nog steeds de boventoon, helaas). Jason Clark toont in zijn dissertatie "Via Media" aan dat werkelijke veranderingen een theologische basis moeten hebben, maar dat terzijde.

Welk karakter hebben deze veranderingen? Zoals ik al zei, pleiten sommigen voor een revolutie. Zo zijn er mensen die de karakteristieke kerkdienst achter zich hebben gelaten. Sommigen beleven hun geloof helemaal buiten de kerkelijke verbanden. Een radicale breuk tussen de oude en de nieuwe beleving plaatst deze mensen in een nieuwe geloofservaring. Ik denk dan aan de huiskerken die ontstaan, ik denk aan de geloofsgemeenschappen die ontstaan zonder enige band met een groter kerkelijk verband, ik denk ook aan sommigen die niet het geloof, maar wel de kerk vaarwel hebben gezegd. Op deze wijze kunnen nieuwe inzichten snel vormgegeven worden. Ook kan snel ingespeeld worden op een snel veranderende cultuur. Verschillende schrijvers denken hierover na: George Barna (Revolution) of Alan Jamieson (A churchless faith).

Anderen pleiten voor een meer geleidelijke overgang. Het rapport "Mission shaped church" van de Anglicaanse kerk in Engeland is daar een voorbeeld van. Ook Kester Brewin in zijn boek "The complex Christ" pleit hiervoor. Hij zegt: "If we are to transform the whole, and truly alter the very nature of things for the good, then the mode of change cannot be revolution, but evolution". Achter deze opmerking zit het besef dat een geloofsgemeenschap nooit alleen staat, maar altijd deel uitmaakt van een groter verband (de kerk is "katholiek", staat op de schouwers van vele kerkmensen in de geschiedenis). Opgemerkt moet worden dat sommige veranderingen op deze wijze nooit zullen plaatsvinden. Brewin zegt daarop dat dat niet onze zaak is, maar van God, die Zijn kerk bouwt. Deze visie betrekt de hele kerk bij nieuwe gedachten en vormen, zonder dat er breuken optreden.

Hier staan twee visies tegenover elkaar. Twee visies die beide het "semper reformanda" voor ogen hebben. Kunnen ze samengaan? Daarover in een volgende post.