Brian McLaren in het Spaans

Kan ik hier nog meer oefenen.

Gebed steeds anders

Ideeën: Creative prayer.

Emergent Church Road Trip with Tony Jones

Everything must change?

Dit voorjaar liep ik binnen bij de EZA in het kader van onze voorbereiding en in de hal lagen een aantal missionaire tijdschriften om mee te nemen. Als ergens papier met tekst erop ligt, dan blijf ik toch even staan. Onder andere lag daar een exemplaar van "Evangelical Review of Theology" uit oktober 1981. Een beetje gedateerd, maar je weet nooit of er nog een lezenswaardig artikel in staat. Deze week las ik daarin een artikel van Timothy Monsma (moet ergens een Friese achtergrond hebben) over de "Urban Explosion". Hij geeft daarin aan dat de steden een steeds centralere rol gaan spelen. In onze tijd heeft dat zich doorgezet, met name op het zuidelijk halfrond is een grote migratie naar de stad gaan. Welk strategie koos hij:

1. Huis kerken. Hij zegt dat een geloofsgemeenschap in huiselijk sfeer kan beginnnen, maar daarna op zoek moet naar een faciliteit die meer mensen kan herbergen. Volgens hem is de huiskerk dus geen doel, maar middel. Dat blijkt in deze tijd toch anders uit te pakken.
   
2. Massa evangelisatie. In de westerse wereld "werkt" dit niet meer. Ik krijg nog wel eens emails van ProChrist onder leiding van Ulrich Panzany, een Duitse Billy Graham. In Nederland probeert een groep mensen via een grote centrale aktie op de klassieke manier te evangeliseren. Echter, het is nog steeds niet gelukt iets van de grond te krijgen.
3. "The Family Web". "With a people movement many members of a clan or other group move toward Christianity together, reinforcing one another in the faith". Wat ik in Spanje met name merk, is dat familiebanden sterk zijn. Zou iemand tot geloof komen, dan worden banden soms doorgesneden. In Nederland staat het individu veelal op zichzelf, maar bindt zich door netwerken aan elkaar. Het "Family Web" is een vloeiend netwerk geworden.
   
4. "Christian compassion". Monsma valt terug op onze eigen J.H. Bavinck (Nederland kende grote zendingstheologen, wanneer staat er een nieuwe op?). In deze tijd zien we een herontdekking van de sociale activeit, die Monsma toen al aankaartte. Treffend is wat Monsma zegt over iemand in "downtown Chicago": "When Jamer Hefley began working in inner city Chicago, he wanted to preach and teach only. But when he came face to face with monumental phisical needs, and when he remembered that evangelical foreign missionaries had been ministering to the whole man - both body and soul - for a long time he decided that his ministry too must be comprehensive. In de 25 jaar daarna is dit besef alleen maar toegenomen. Gelukkig dat de discussie over de verhouding tussen sociaal werk en verkondiging achterwege blijft. We hebben toch is geleerd van het verleden.

Snappie?

Taal is een vreemd ding. Als je een andere taal moet leren, is dat nogal duidelijk. Door woorden te stampen en enig begrip te krijgen van de grammatica gaat dat mettertijd beter lukken. Gelukkig dat er, in mijn geval, wel enig begrip is als je duidelijk maakt dat je niet alles begrijpt wat een Spanjaard zegt. Maar taal gaat verder dan alleen grammatica en woordbetekenissen. Ik ervaar dat mensen soms wel de betekenis van de woorden begrijpen, maar de boodschap van een zin of een referaat niet begrijpen. Dat heeft niets te maken met verstandelijke vermogens. Twee groepen of mensen die met elkaar proberen te communiceren, kunnen heel snel langs elkaar heen praten. Elk mens gebruikt taal in een eigen context. Wittgenstein heeft dat "taalspelen" genoemd. Woorden kunnen in een sociale groep een totaal andere betekenis hebben dan in een andere onderscheiden groep. Je gebruikt de taal aan de hand van spelregels, al dan niet bewust toegepast.

Binnen een cultuur die anders is dan de mijne, moet ik niet alleen de taal leren, maar ook leren hoe de taal een boodschap overbrengt. Dat dat nogal nauw komt, wil ik met een voorbeeld duidelijk maken. Binnen de kerken praat men nogal eens langs elkaar heen. Dit zorgt voor veel wrijving. Door een verschillende golflengte kunnen mensen totaal andere beelden hebben van een gecomminceerde boodschap. Op theologisch vlak zie je dan in de "emerging church". Met name in de VS worden men van van alles beschuldigd, zonder dat het "taalspel" binnen de "emerging church" goed is bestudeerd. Vanuit twee te onderscheiden kampen of culturen probeert men te communiceren, maar dat lukt door de verschillende taalregels maar heel summier.

Het is nodig om een hermeneutiek van het taalspel te ontwikkelen, zodat we in toenemende mate in staat zijn om binnen verschillende culturele groepen elkaar te verstaan.

Antwoord aan Freek (3, slot)

Het heeft weer een tijdje geduurd, maar de Spaanse KPN verklaarde dat een telefoonaansluiting nog wel even op zich kon laten wachten. En dus het internet-vasten duurt nog even voort. De honger wordt zo nu en dan gestild, maar voor mij blijft het rommelen. Maar dat terzijde.

Ten eerste, we hadden het over recht in de leer. Freek, dit zeg je in je reactie:

“In emergende gemeenschappen, lijk je zelf te moeten concluderen wat de kern is en wat niet.”

Wat je concludeert klopt niet helemaal. Veel “emergende” gemeenschappen vallen terug op de traditie of de kerkgeschiedenis. Paulus noemt het in 1 Korinte de “overlevering”. Er is dus wel degelijk een continuïteit tussen wat mensen over de bijbel hebben gezegd in het verleden en wat men nu denkt over wat de bijbel zegt. In de “emerging church” is daar juist veel meer aandacht voor.

Wat je over valt is denk ik het woordje “zelf”. Elk moet voor zichzelf bepalen wat gedacht moet worden over wat de bijbel zegt. Zoals ik eerder zei, is dat dus niet alleen het geval. Men zoekt meer dan ooit naar wat het verleden zegt. Binnen de “emerging” beweging is belangstelling voor een theologische richting die zich “radical orthodoxy” (RO) noemt. Binnen RO is er juist veel aandacht voor Augustinus.

Juist evangelicalen hebben vaak gedacht dat zij de bijbel fris konden lezen. De Heilige Geest liet hen zien wat de boodschap van een tekst was. Binnen de evangelicale wereld kom je dan ook de meest exotische denkbeelden tegen. De Rooms Katholieke kerk werd vaak verweten dat ze de traditie naast de bijbel plaatsten. Ik denk dat deze houding van de evangelicalen nogal hooghartig is. Ook de evangelicale beweging staat op de schouders van het verleden, of ze dat nu wel of niet willen toegeven.

Ten tweede, veel “emerging”geloofsgemeenschappen gaan ervan uit dat theologie in de gemeenschap bedreven moet worden. Na een aantal jaren theologie kan ik dat alleen maar bevestigen. Theologie is ten eerste een taak van de plaatselijke geloofsgemeenschap en niet van de theologie op de academie. Het gaat niet om het “zelf” doen, het gaat erom dat de geloofsgemeenschap samen leert verstaan wat het betekend om Jezus te volgen (deden ze dat ook niet in Berea en Jeruzalem). Het wil niet zeggen dat er allerlei nieuwe zaken worden “ontdekt”, maar dat er een beweging ontstaat die leert nadenken over wat de bijbel voor deze tijd te zeggen heeft op basis van wat daarvoor aan theologie is voortgebracht. Theologie wordt altijd bedreven in een context. Wanneer de context verandert, verandert ook de theologie. Trouwens, ook de schrijvers van het Nieuwe Testament contextualiseerden hun boodschap, maar dat even terzijde.

Tot slot nog iets over de beschuldiging van Fitch richting McLaren. McLaren wordt vaker als schietschijf gebruikt, omdat hij door velen als dé woordvoerder wordt beschouwd. Hij zegt van zich zelf dat hij dan niet is en ook niet wil zijn. We moeten dat wat McLaren zegt dus ook niet op de hele “emerging” beweging plakken. De meeste “emerging churches” hebben een evangelicale, conservatieve theologie (zoals de gemeente waar Fitch voorganger is, een ander voorbeeld is de gemeente waar Dan Kimball voorganger is). Er zijn ook schrijvers en denkers die theologische overtuigingen hebben die afwijken. Binnen de “emerging church” is er openheid om deze verschillende inzichten te spreken. Er worden blogs mee vol geschreven. Fitch, en ook anderen hebben dat gedaan, dwingt McLaren om over een aantal zaken theologische duidelijkheid te geven. McLaren doet dit niet, omdat hij dan weer in een hokje wordt geplaatst. En dat willen we allemaal erg graag, zekerheid en duidelijkheid. Wordt die niet gegeven, dan schrijven we direct een beweging af. De bijbel zegt wel iets over een aantal fundametele overtuigingen, zoals de het feit dat Jezus Gods Zoon is en gestorven is en opgestaan. Dit ontkent McLaren in het geheel niet. De “emerging” beweging zoekt juist het gesprek over allerlei andere theologische overtuigingen.

Freek, ik denk dat jij het niet eens bent met een aantal theologische overtuigingen. Binnen de “emerging” beweging is dat geen probleem. Binnen de evangelicale, ook Nederlandse, beweging is dat wel een probleem. Steeds weer merk ik dat het binnen de evangelicale beweging gaat om zwart-wit denken en fundamentele zekerheid (bijvoorbeeld: komt Jezus nu voor of na de grote verdrukking terug?). Binnen een dergelijk denken past geen “emerging” beweging. En daar stopt dan de discussie en beginnen de verwijten.

Antwoord aan Freek (2)

Wat is “recht in de leer”? Een tweede deel om aan de vermoedens van Freek een tegenwicht te geven. Hoe komt “orthodoxie” tot stand en wie bepaald wat “orthodox” is? In deze post een zoekend antwoord vanuit de "emerging church". Om aan orthodoxie een gezicht te geven binnen de “emerging church”, gebruikt Tony Jones (leider van Emergent US) het web van Quine. Een web van een spin bestaat uit veel draden die rond de kern zijn gespannen. De draden in de kern zitten dichter op elkaar dan de draden aan de rand. Verder zijn er steundraden zich de draden rond de kern op spanning houden. Het web is een metafoor voor het bepalen van kernovertuigingen en overtuigingen vanuit de kern afnemend van doorslagevend belang zijn. De kruispunten in het web zijn een metafoor voor de overtuigingen die iemand heeft (let wel, het is een metafoor en niet meer dan dat).

Tony Jones zegt dat onze verzameling van overtuigen vaak lijken op een web. In de kern vinden we dus de overtuigingen die van het grootste belang zijn. Ze bepalen onze theologische identiteit. Aan de rand vinden de overtuigingen die we wel belangrijk vinden, maar waar we over kunnen praten en die ook zouden kunnen veranderen als we daarvan overtuigd worden. In theorie kunnen ook de overtuigingen in de kern veranderen, maar dat zal niet snel gebeuren. Wanneer we bepaalde overtuigingen belangrijk vinden, dan bewegen ze van de rand naar de kern van het web. Zo is bijvoorbeeld de “rechtvaardiging door het geloof” van de rand naar de kern gegaan. Dit terwijl "rechtvaardiging van het geloof" één van de manieren is om over christen-zijn te spreken. Er wordt ook gesproken over "in Christus zijn" of verzoening en over nog meer theologische voorstellingen. In sommigen pinkstergemeente behoren de geestelijke gaven tot de kern (waarbij het spreken in tongen tot de hoogste gave wordt gerekend), terwijl ze in sommige reformatorische kerken meer aan de rand bevinden. We moeten dus erkennen en daarmee herkennen dat sommige dogmatische overtuigingen binnen verschillende kerken niet gelijk zijn, de metafoor van het web maakt dat inzichtelijk.

Hoe komt een web dan tot stand? Wie bepaalt wat tot de theologische kern behoort? Ik denk Freek dat het je daar om te doen is. De “emerging church” is ervan beschuldigd dat ze juist daar op het hellend vlak bevinden. Ze zetten de theologische kern op de tocht. Hoe komt een theologie tot stand? Freek, hoe komt jou theologie tot stand? Wat behoort bij jouw kern en waarom hoort dat tot de kern?

Verschillende leiders binnen de “emerging church” zien de geloofsgemeenschap als de plaats waar theologie wordt bedreven. De geloofsgemeenschap produceert theologie. Daarmee zeggen ze dus dat theologie binnen de “emerging church” niet op dezelfde wijze wordt benaderd. Theologische overtuigingen kunnen per geloofsgemeenschap verschillen. Let wel, kan, het hoeft natuurlijk niet zo te zijn. Is dat vreemd?

De laatste post over dit onderwerp meer aandacht voor de daadwerkelijke overtuigingen van de emerging church. Waar zien we theologische nadrukken en waar worden ze concreet op aangevallen?

Antwoord aan Freek (1)

Freek stelde een tijdje geleden de vraag of de kerkelijke nieuwigheden van de “emerging church” mij met name aanspreken en vroeg daarnaast of ik niet moeite had met het gebrek aan orthodoxe, en met name dan de dogmatische, overtuigingen.

Ten eerste Freek een opmerking over orthodoxe overtuigingen. Wat ik heb ontdekt tijdens mijn onderzoek voor mijn thesis is dat de orthodoxie van de “emerging church” vaak op de korrel wordt genomen. De vraag die je stelt is een bekende vraag. Een directe tegenvraag van mijn kant is: wat zijn orthodoxe overtuigingen? Wanneer is een dogmatische overtuiging “recht in de leer”? Vaak hangt dat af van iemands achtergrond. Een baptist denkt anders over de doop dan een protestants iemand. Welke van de twee is dan recht in de leer? Iemand zal daarop al snel naar voren brengen dat de doop niet één van de kernovertuigingen is. De opstanding van Jezus bijvoorbeeld is dat wel. Daaruit kunnen we concluderen dat er overtuigingen zijn die onopgeefbaar zijn en overtuigingen die niet tot die kern behoren. Ik kom hier direct nog op terug.

Freek, een tweede opmerking gaat over de benadering van de “emerging church”. De kritiek op de “emerging church” komt in de VS met name vanuit conservatieve evangelicale hoek. Een schrijver als Dave Hunt veegt de vloer aan met zowel de “emerging churches” als de Rooms Katholieke Kerk, het lijkt zelfs zo te zijn dat hij beide kerkelijke groepen op één hoop gooit. Nu heb ik ook moeite met sommige dogmatische stellingen vanuit de Rooms Katholieke Kerk, maar de wijze waarop deze kerk door onder andere Dave Hunt wordt benaderd, is voor mij stuitend. Deze werkwijze wordt vaak ook toegepast op de “emerging church”, met name vanuit dus de conservatieve evangelicale hoek. Helaas Freek, is van enige nuance geen sprake. Juist deze houding stuit veel denkers en schrijvers binnen de “emerging church” tegen de borst. Ze ervaren dat het theologische korset dat door deze conservatieve evangelicale wordt neergezet ontzettend knelt. Voor sommigen is dat juist de reden geweest om de kerk te verlaten en zich aan te sluiten bij een geloofsgemeenschap waar meer vragen gesteld mogen worden. Binnen de “emerging church” is men er huiverig voor om radicale theologische antwoorden te geven die algemeen geldend zouden moeten zijn. Volgens hen moet er ruimte zijn voor gesprek. Deze openheid voor een dialoog schiet in het verkeerde keelgat van hen die wel een theologische zwart-wit benadering kiezen. Het lijkt wel of een open theologische houding als een bedreiging wordt ervaren (toen ik theologie ging studeren kon dat volgens sommigen niet in Utrecht of Groningen, je kon daar je geloof wel eens kwijt raken). Binnen de “emerging church” is er een open houding ten opzichte van theologie. Dat zet de deur open voor nieuwe ideeën. En daar is het veel mensen om te doen. Zie daar, het hellend vlak van de liberale theologie.

Freek, ik kom terug op de eerste opmerking. Wat is nu eigenlijk “recht in de leer”? Misschien kan jij daar eerst een antwoord op geven? Ik probeer daar in een volgende blogpost iets meer over te zeggen.

Lijderschap in de dop

Deze week hebben we ook een seminar over leiderschap. Het is nogal Amerikaans om dat via een acrostichon te doen (LEADERSHIP). Toch spraken een aantal van de besproken onderwerpen me aan. De eerste letter "L" staat voor Love of Liefde. Laat ik daar iets over zeggen. Liefde heeft te maken met relatie en met aandacht voor elkaar. Het is bijna een open deur dat leiderschap iets te doen heeft met relatie. Toch zie ik dan nogal eens fout gaan. Hoe?

1. Een leider loopt mijlenver voor de groep uit. Op deze wijze zal een relatie nooit mogelijk zijn. Het hangt dan van de groep af of de relatie succesvol is. Zij moeten proberen de leider bij te houden. Zij vaak meer de rug van de leider dan de voorkant.
2. De leider loopt achter de groep aan. De groep wordt dan een ongeleid projectiel. De leider wordt dan een volgeling en de wordt een deel van de democratie. Hij of zij is niet geschikt voor een dergelijk taak en leidinggeven wordt lijden.
   

Wil je een relatie met mensen aangaan, dan ik het nodig om zo nu en dan vooraan te staan, zo nu en dan dat ene schaap achteraan mee te nemen, maar meestal naast mensen staan om met het in contact te komen. Het is niet zozeer zeggen wat mensen moeten doen, maar in gesprek gaat met mensen, zodat het beste als discipel van Jezus uit hen naar boven komt. Dat is onze eerste roeping. Een leider zoekt naar mogelijkheid om deze eerste roeping in mensen tot bloei te laten komen. Leiders hebben vaak meer de tweede roeping voor ogen: de taak die we als beelddragers van God vorm mogen geven. De nadruk wordt dan gelegd op iemand gaven en talenten.

Ik zou willen oproepen om in relatie met de mensen die leiders leiden hen in de eerste plaats te laten groeien als discipelen van Jezus. Een evaluatievraag die ik weinig heb gehoord is deze: hoeveel mensen zijn deze zondag dichter bij Jezus gekomen?

De eerste week in Spanje

Soms zou ik wensen dat de toren van Babel iets minder hoog geworden was. Soms zou ik wensen dat we allemaal dezelfde taal spraken. Soms zou ik wensen dat het leren van een taal minder moeite kostte. Soms....

Afscheid van vrienden

Vandaag namen we afscheid van vrienden en familie. Aankomende dinsdag vertrek ik naar Spanje. Een week later volgen Mariska en Nathan. Onze bediening in Granada gaat dan beginnen.

De aandacht en de warmte tijdens het afscheid vandaag hebben ons ontzettend goed gedaan. We willen alle vrienden en familie die aanwezig was hartelijk danken. We zullen deze momenten niet snel vergeten. We merken dat we in de relatief korte tijd in Gouda met veel mensen een goede band hebben opgebouwd. Wij hebben mensen en zij hebben ons in het hart gesloten (zei Paulus ook niet zoiets?). Ook een compliment aan ons Thuisfront Team die ons vanaf het begin ondersteunt. Christel, Corina, Yvonne, Eduard en Arno: we zijn trots op zo'n stel mensen.

Vanaf nu blog ik verder vanuit Zuid Spanje!

Lees even het citaat

Op Pomomusing.com las ik dit citaat van Paul Tillich over de kerk. Kon een "emerging" citaat zijn.

Thesis beschikbaar over Emerging Church

Het dan eindelijk gelukt: ik ben geslaagd voor de Research Master aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Om de bul te krijgen heb ik een overzichtsthesis geschreven die handelt over de "emerging church". De thesis is met name bedoeld voor hen voor wie de materie nog onbekend is. Het wil niet zeggen dat zij die iets meer bekend zijn met de "emerging church" niets nieuws lezen. Ik heb zowat alles wat er te lezen valt over het onderwerp gelezen. Ik hoop dat het helpt deze nieuwe beweging op waarde te schatten. Naar mijn bescheiden inzichten is het een uitdageing om juist in deze postmoderne tijd van deze beweging te leren, ter opbouw van het koninkrijk van God. Je kunt de thesis hier lezen en eventueel opslaan.

Professioneel

Ik heb een hekel aan het woord professioneel. Een tijdje terug werd ik gevraagd of ik professioneel handelde in mijn werk als assistent voorganger. Ik antwoordde toen dat ik liever een amateur ben. Het blijkt dat een amateur tegenover een professional staat volgens Wikipedia:

Een amateur (uit het Frans liefhebber) is iemand die een bepaalde vaardigheid op niet-professionele basis uitoefent.

De Engelse Wikipedia versie van "amateur" komt met hetzelfde, maar zegt dat de professional er ook nog zijn geld mee verdient. Dat laatste deed ik, maar toch blijft er een weerstand. Met name als het gaat om het professional zijn in het gemeentewerk. Dan ben ik liever een liefhebber.

Het werken binnen de gemeente is in de eerste plaats geen professie, maar een roeping. Stel dat Paulus in onze tijd geleefd had. Was hij dan een professional? Ik hoor steeds dat hij zichzelf als een geroepene van God beschouwd. Hij hield van God en mensen en dat dreef hem in zijn werk. Ik wil ook een liefhebber zijn van God en mensen. Een amateur dus.....

Orthodoxie

Zes vormen van orthodoxie op een rij. Aanrader, hier de link.

Even afremmen

Soms

moet je even afremmen

eerlijk voor God worden

de stilte zoeken

en al tastend

het aan Hem overlaten.

The bible according to google earth

The bible according to google earth.

Kierkegaard

Al luisterend naar het BBC programma "In our Time" denk ik dat het waard is om Kierkegaard te bestuderen in de "emerging church". Derrida is ruim onder de loep genomen. In het programma wordt gezegd dat Derrida beïnvloed is door Kierkegaard. Hier is de link.

The new christians (2)

Kan een "emerging church" verschillende christelijke smaken in zich opnemen? Ja, zegt Tony Jones, want dat is Generous Orthodoxy (zie het boek van McLaren). Deze openheid zet de eigen theologische overtuiging op spanning. Het laat andere overtuigingen toe, zonder dat het bedreigend is.

Volgens Jones heeft het conservatieve smaldeel een te beperkte blik gehad. Het milieu, racisme of dierenrechten werden als snel in een liberaal hokje geplaatst.

Jones zoekt naar de derde weg. Niet liberaal. Niet conservatief evangelisch. Wat dan wel?

Het is de vraag of dat "emergent" is. Ik hoop daar achter te komen. Een zekere Anthony heeft bij "emergent" wel een aantal antwoorden gevonden, die hij niet vond in de pinkstergemeente waartoe hij behoorde.

1. "what I see in the emergent church are the conseptual tools and practices that break out of that imperialistic past."
2. "and second is the notion of friendship."

Kunnen we deze twee punten koppelen aan de Nederlandse situatie? Ja en nee. Het evangelicale smaldeel in Nederland kent niet de extreme vormen die het wel kent in de VS (Henk Binnendijk vergelijk ik even niet met Pat Robertson). Ik zie eerder dat de evangelicalen in Nederland niet precies weten wie ze nu eigenlijk zijn en waar ze voor staan. Volgens mij zitten ze in een geweldig identiteitscrisis. Dat doet mij pijn. Ik herken mij in het tweede punt. Ook in Nederland ontstaat een netwerk van jonge (van geest) gemeentebouwers uit allerlei kerkelijke achtergronden. Ze vinden elkaar vanuit een bewogen missionair hart. Er ontstaan via bijeenkomsten en blogs vriendschappen. Ik waardeer deze ontwikkeling enorm.

Iets voor Nathan?