Leron Shults over de ecclesiologie van de Emerging Church

Leron Shults is een Amerikaanse theoloog die doceert aan de Universiteit van Ager in Noorwegen. Op zijn blog plaatste hij recentelijk een "draft" artikel met de titel: "Reforming Ecclesiology in Emerging Churches". Ik ben zeer gecharmeerd door zijn wijze van theologiseren. Hij benadert de theologie op nieuwe wijze en verfrissend. Het geplaatste artikel bevat interessante opmerkingen over de status en de richting van de emerging church. Van de inhoud neem ik hier een samenvatting op.

Reforming Ecclesiology in Emerging Churches

Shults stelt zich in dit artikel de volgende vraag: "Waarom roept de emerging church zoveel enthousiasme op in het gehele theologische spectrum en in een grote verscheidenheid van culturele contexten?" Schults wil deze vraag beantwoorden door te kijken naar de aard en taak van de kerk. Wat betekent het om "kerk" te zijn? Schults herkent deze aard van "emerging churches", en daarmee de kerk als geheel, in een citaat van Woodhead en Heelas uit "Religion and Modern Times":

"In short, we predict that a wide variety of religions will continue to coexist, but that the winners will be those which put people in touch with a God beyond self, make a difference, sustain supportive and affective communities, emphasize experience, have a political or economic job to do, and empower."

Reformerende ecclesiologie
Schults zoekt zijn antwoord naarde aard en taak van de kerk (en dus de emerging church) in de verwoording van de ecclesiologie. Emerging gemeenschappen zoeken naar nieuwe manieren om Jezus te volgen in een laat moderne samenleving. Oude theologische posities zijn daarbij niet vanzelfsprekend. "Emerging churches" zoeken naar een voortgaande theologische dialoog om antwoorden te formuleren voor een veranderende samenleving. Voor de ecclesiologie wil het zeggen dat oude vormen aan "deconstructie" worden onderworpen en daarna opnieuw worden opgebouwd. Citaat van Shults:

This suggest an interest in ecclesiology that reforms; theological efforts to articulate the identity (and agency) of the church should emerge out of and be oriented towards reformation.

Deze reformerende ecclesiologie hangt Schultz op aan de vier "notae ecclesiae" van de kerk: één, heilig, algemeen/katholiek en apostolisch.

De kerk is één
Volgens Shultz zijn de eerste eucumenische concilies beïnvloed door een Griekse ontologie en door keizer Constantijn en zijn opvolgers. Dat heeft ervoor gezorgd dat de gemeente werd gezien als een eeuwig ideaal beeld, waarbij eenheid bovenaan stond en verschil van mening de kop in werd gedrukt. Binnen de Emerging church wordt de eenheid als een ideaal gezien, maar er is ook ruimte voor pluraliteit en diversiteit. Men zoekt juist naar diversiteit die mogelijkheden biedt om te transformeren. Een "idealized sameness" levert vaak verstarring op.

In other words, the "ecumenical" efforts of emergents are aimed at both reconstructing the "identity" of the church mediated by encountering "alterity", and reforming the communal practices within and across de-nominating bounderies.

Dit zorgt voor dialoog over verschillen en bevordert netwerkvorming. Dit blijkt vaak effectiever te zijn dat de "officiële" kerkelijke weg op bestuurlijk niveau. Deze emerging netwerken zoeken naar transformatie van de bestaande gemeenschappen en gemeenschap (reformative communion). Men wil de verstarring ondergraven die na verloop van tijd binnen kerken optreedt.

De kerk is heilig
Heilig zijn in het kader van de kerk wil zeggen dat de gemeenschap apart gezet is binnen de heilsgeschiedenis. In het kader van de Constantijnse obsessie voor eenheid, betekende dat volgens Schults dat de kerk haar missie uitvoerde als was het kolonisatie. "Heilig" wil dan zeggen dat men niet besmet moet raken met de "wereld". Emerging churches hebben een afkeer van deze koloniserende missiologie. De kerk is ingebed in de wereld. Augustinus benadrukte dat alleen binnen de kerk het heil te vinden was. Dat sluit hen die zich buiten de kerk bevinden uit voor het heil. De emerging church ziet het heil juist in de wereld, daar worden mensen gered voor de eeuwigheid. In die zin is het heil buiten de kerk te vinden.

Many emergents want to focus more strongly on the way in which embodied communal life here and now is being redemptively transformed, re-ordered in salutary ways that manifest justice in the world. In a certain sense, then, one could say that all salvation is "outside" the church.

Een gemeenschap die heilig is, is afhankelijk van de Heilige Geest. Ireneaus zei al dat daar waar de kerk is, de Heilige Geest aanwezig is. De Geest gaat waarheen Hij wil en is niet gebonden aan het hart van de gelovige.

Heilig worden als gemeenschap is steeds heiligheid die zorgt voor reformatie. Een geloofsgemeenschap is aanwezig in de wereld in de kracht van de Heilige Geest die in de wereld werkzaam is.

De kerk is algemeen/katholiek
Hier gaat het niet om de Rooms Katholieke kerk, het gaat om de totaliteit van de kerk. Binnen de emerging church beweging zijn verschillende kerkelijke achtergronden aanwezig, maar worden ook gevonden in verschillden contexten (huiskerken, cafe's, tradionionele setting, enz.)

(Emerging churches) are generally willing to deconstruct old models that once worked well in the past in order to reconstruct new always-evolving models that respect particularity of each new context.

Dat is ook de reden dat op verschillende continenten gemeente ontstaan met een emerging oriëntatie.

Praktisch is het benadrukken van de totaliteit van de kerk zichtbaar in het bedienen van de sacramenten. Het avondmaal is niet voorbehouden aan een enkele gemeenschap die mensen van een andere geloofsgemeenschap uitsluit. Jezus nodigt, zonder uitsluiting, mensen uit naar de tafel van gemeenschap. Of zoals Scot McKnight over het avondmaal zegt, het is:

"not a meal so much in need of protection as it is a meal in need of missional extension ... if a person seeks grace, this is where we want him to come."

Een ander voorbeeld dat Shults noemt is ordinatie. In veel denominaties moeten kerkelijk werkers gescreend worden om binnen de kerk te functioneren. De "bediening" wordt vandaag de dag gedaan door professionals en is management gericht. De toenemende afstand tussen de leek en de professionele werker wordt daardoor benadrukt. Maar...

While such way of policing the community may have some sense to past generations, emergents increasingly find such models oppressive and offensive, preferring more open-ended, dynamic models of self-organization.

Shults pleit voor het gebruik van de term "diakonos": werkers binnen een gemeente dienen de gemeenschap. Binnen een "reforming ecclesiology" is het beleid erop gericht om elkaar wederzijds te dienen op het persoonlijk vlak.

De kerk is apostolisch

Binnen verschillende tradities wijst apostoliciteit op het doorgeven van de traditie (bijvoorbeeld door middel van het opleggen van handen). Binnen de Rooms Katholieke kerk is het gegarandeerd door de pauselijke lijn die teruggaat op Petrus. De aandacht binnen de emerging church voor de traditie roept de vraag op naar de relatie tot die traditie. Wanneer je deel bent van de christelijke kerk ben je hoe dan ook verbonden met de traditie. Schults valt terug op Andersons "Emergent theology for the emerging church". Anderson benadert de traditie vanuit het "Jerusalem"-model, dat meer naar binnen en op het verleden is gericht (ook wel centripetaal). Daarnaast noemt Anderson het "Antiochië"-model, dat een focus heeft naar buiten en verbonden is met de praxis van de geloofsgemeenschap en daarmee meer aandacht vraagt voor het werk van de Heilige Geest (ook wel centrifugaal). Volgens Shults leunen emerging churches meer tegen het Antiochië-model aan.

Een andere benadering voor apostoliciteit is de definitie van de term "apostolos". Dit is iemand die wordt gezonden met een missie. Zoals eerder werd gezegd, kan dit opgevat worden als het koloniseren van de ander. Het is echter niet alleen dat "wij" naar "hen" gaan, maar zenden houdt tegelijkertijd ook ontvangen in. Geloofsgemeenschappen moeten openstaan om iets te leren van ontmoetingen met anderen die anders zijn. Emerging churches moeten gastvrij zijn en openingen te bieden voor andere stemmen. "Apostolisch" zijn of worden, houdt een actieve ontmoeting in met een wereld die op zoek is naar bevrijding en vrijheid. Gastvrij zijn betekent het in liefde ontvangen van anderen in de gemeenschap.

Toch een "statement of faith"?
Heeft de emerging church dan geen geloofsbelijdenis? Een geloofsbelijdenis zorgt voor controle. De aanwezigheid van een geloofsbelijdenis kan een weg openen voor hen die kritiek hebben en het maakt het mogelijk om de beweging op het procrutesbed van de dogmatische theologie te ontleden.

Whatever else Emergent may be, it is a movement commited to encouraging the lively persuit of God and to inviting others into a delightfully terrifying conversation along the way.

Emergers zoeken niet naar DE juiste verwoording van het geloof als was er een absoluut juiste theologie die onaantastbaar is. Elk goed gesprek gaat natuurlijk om proposities, maar deze zouden het gesprek juist moeten stimuleren en niet afbreken. Het gaat om de dynamiek, veel dogmatische gesprekken eindiging in een statisch-quo. Door het werk van de Heilige Geest ontstaat een reformerende theologie, en onderstreept dat een kerk ten alle tijde emerging moet zijn: ecclesia reformata et semper reformanda.

Conclusie

1. Er is eenheid in liefde, maar deze uit zich in een meerkleurige expressie.
2. Kerken worden opgeroepen om heilig te zijn, maar zijn als missionaire gemeenschap ingebed in een concrete samenleving zonder dat ander (sdenkende) verdrukt worden.
3. Christelijke gemeenschappen worden gekarakteriseerd door een universeel uitstrekkende liefde, en krijgt vorm in dienstbaarheid waarbinnen een geloofsgemeenschap functioneert.
4. Als geloofsgemeenschap functioneren, betekent verbonden zijn met de eerste apostelen, maar het heeft niet een blinde acceptatie van de traditie tot gevolg. Volgelingen van Jezus kenmerken zich door gastvrijheid, voor en met buren en vijanden.

Emerging churches worldwide have a great deal to teach us about reconstructing ecclesiology and reforming our communities in ways that mark them as faithfully participating in Jesus' way of knowing, acting and being in the world.

Vuelta start in Granada

Een groot spektakel in Granada, leuk om er bij te zijn en het mee te maken. Ook wat zien van sport en tegelijkertijd iets van Granada?

1. NOS Studio Sport.
2. 20Minutos.
3. TVE.

De kerk die de wereld verandert

Eén van de kenmerken van de "emerging churches" is, volgens Bolger en Gibbs, "transforming secular space". Hoe vult een kerk dat praktisch in? Hoe doe je dat? Betekent het dat je Jan Peter Blankenende of André Rouvoet aanprijst in een reclamespot?



Zou jij na dit spotje op Obama stemmen? Gelukkig is Rouvoet ook "pro"-gezin". Maar ik denk niet dat we in Nederland die Ds. Arie van der Veer of ds. Bottenbley die zullen zien doen. Of wel?

In dit kader is het leuk om de email wisseling tussen Obama en Donald Miller (Blue like Jazz) te lezen.

De kerk heeft een enorme achterstand

De kerk in Spanje heeft een enorm imago-probleem. Het lijkt er soms op dat het nooit meer goed gaat komen. Dat bleek vanmorgen weer eens toen een "profesora" van de taalschool vroeg wat ik voor de kost deed. Het is voor mij nogal lastig om in mijn nog gebrekkige Spaans uit te leggen dat ik een niet katholieke "pastor" ben. Maar gelukkig begreep ze het en ze maakte duidelijk dat ze wel Katholiek was (omdat haar familie dat ook is), maar niet religieus.

De Rooms Katholieke kerk wordt door velen, zei ze, vereenzelvigd met het Franco regime dat eindigde in 1975 toen Franco overleed. Beiden onderdrukten het Spaanse volk. Volgens mijn "profesora" was er geen openheid vanuit de kerk voor andersdenkenden, wat onder andere zichtbaar was in de studieboekjes op de lagere school. En ook nu nog bepaalt de Roomse kerk op sommige vlakken het beleid, volgens haar. Een Spanjaard die een getuigenis gaf van zijn geloof een aantal jaar geleden, hoorde ik dan ook erg afgeven op de Rooms Katholieke kerk. Kun je hem dat kwalijk nemen? Kunnen buitenstaanders begrijpen waarom die afkeer zo groot is?

Hoe kan je iemand als deze "profesora" duidelijk maken wat het verschil is tussen een instituut ("christendom") en een geloof gebasseerd op een relatie? Dat gaat erg lastig worden. Je merkt bij zo'n persoon een grote nieuwsgierigheid voor dat wat in de wereld gebeurd, maar de kerk heeft daar bewust geen plaats in. Het woord kerk triggert afkeer. Ik probeerde haar nog iets te vertellen over Bonhoeffer die is opgehangen in de 2WO en als theoloog in opstand kwam tegen het nazisme. Maar helaas, ze kende Bonhoeffer niet... Op dat moment was de grijze massa tussen mijn oren oververhit. Later, als mijn Spaans beter is, misschien komt er dan een moment om te beginnen over het volgens van Jezus..... die in opstand kwam tegen het instituut!

Zwarte dag in Spanje

Volgens de laatste berichten, 153 doden bij een vliegtuigongeluk op luchthaven Barajas in Madrid.

the world’s population reduced to a community of only 100 people

Kijk hier.

Wat is vandaag belangrijk is Spanje?

1. Spanje heeft alarmfase "naranja" bereikt. Het is zo goed als in heel Spanje heet. De persianas (luxaflex) de hele dag dicht en 's avonds alles open.
   
2. Rafaël van der Vaart speelt voor Real Madrid. Volgens Van der Vaart komt een droom uit. Real Madrid bestaat nu voor een groot deel uit Nederlanders. Overigens is Wesley Snijder drie maanden uitgeschakeld. Hij raakte geblesseerd dit weekend tijdens een toernooi. Dat alles komt hier breed in het Spaanse Journaal.
   
3. De Olympische Spelen komen er aan: "faltan 3 diás". Pau Gasol komt overal in beeld.
   
4. In San Sabastian eert men slachtoffers van de ETA.
5. Het gaat slecht met de economie. Steeds meer mensen komen op straat te staan. De huizenmarkt staat op springen. Veel nieuw gebouwde lokaties staan leeg.
6. Woody Allen, Scarlett Johanon, Penélope Cruz en Javier Bardem presenteren de film: "Vicky Christiana Barcelona".
7. Spanje is op jacht naar corruptie. Verschillende mensen zijn het laatste half jaar opgepakt. Daarbij was een commissaris van politie.
8. Afrikanen zoeken hun heil in Spanje.
9. Vrouwen worden mishandeld.
   

The other side of heaven

Vanavond op Antenne3, een Spaans tv-kanaal, The other side of Heaven gezien. Film beschrijft het verhaal van John Groberg, een zendeling die tijdens de jaren 50 van de vorige eeuw naar de Tonga eilanden ging. De EO had de film uit kunnen zenden, zij het dat het een Mormoonse zendeling betreft. Na deze film komt het leven van Paulus een stuk dichterbij. Aan het einde van 2 Korinte verteld Paulus wat hij heeft mee gemaakt voor het evangelie. Ook Groberg heeft dergelijke ervaringen gehad. Hij gaat naar Tonga en laat zijn verloofde achter (aan het einde trouwen ze uiteindelijk), hij bidt voor een doodziek jongetje en hij wordt beter, hij leest in vier dagen de bijbel in de inheemse taal om de taal onder de knie te krijgen, het verdrinkt bijna als hij van het ene eiland naar het andere vaart, ratten vreten zijn voetzolen op terwijl hij slaapt, een tropisch storm vaagt grotendeels alle op jet eiland weg.

Maar zegt een commentator:

John must struggle to overcome language barriers, physical hardship and deep-rooted suspicion to earn the trust and love of the Tongan people he has come to serve. Throughout his adventure-filled three years on the islands, he discovers friends and wisdom in the most unlikely places. John H. Groberg's Tongan odyssey will change his life forever.

De laatste woorden vind ik mooi. Het binnenkomen in een cultuur doet wat met je. Groberg vindt wijsheid daar waar hij Wijsheid wil brengen. De film is een aanrader!

Teenstreet 2008

Vandaag begint Teenstreet weer. Ook dit jaar zijn er weer ruim 3500 tieners naar Duistland gereisd om dit evenement mee te maken. Het thema dit jaar is "Blindsight". Wat mij aanspreekt aan Teenstreet is de radicaliteit. Gewoon gaan voor Jezus. In de jaren dat ik als tienerleider meeging, kwamen "mijn" tieners anders thuis. Daarnaast werkt het stimulerend om zoveel tieners te zien die ook Jezus volgen. Bid voor de sprekers, de organisatie, maar vooral voor elke tienerleider die 6 tieners onder zijn/haar hoede heeft. Wil je er iets van meemaken, kijk dan op de Teenstreet website.

Brian McLaren in het Spaans

Kan ik hier nog meer oefenen.

Gebed steeds anders

Ideeën: Creative prayer.

Emergent Church Road Trip with Tony Jones

Everything must change?

Dit voorjaar liep ik binnen bij de EZA in het kader van onze voorbereiding en in de hal lagen een aantal missionaire tijdschriften om mee te nemen. Als ergens papier met tekst erop ligt, dan blijf ik toch even staan. Onder andere lag daar een exemplaar van "Evangelical Review of Theology" uit oktober 1981. Een beetje gedateerd, maar je weet nooit of er nog een lezenswaardig artikel in staat. Deze week las ik daarin een artikel van Timothy Monsma (moet ergens een Friese achtergrond hebben) over de "Urban Explosion". Hij geeft daarin aan dat de steden een steeds centralere rol gaan spelen. In onze tijd heeft dat zich doorgezet, met name op het zuidelijk halfrond is een grote migratie naar de stad gaan. Welk strategie koos hij:

1. Huis kerken. Hij zegt dat een geloofsgemeenschap in huiselijk sfeer kan beginnnen, maar daarna op zoek moet naar een faciliteit die meer mensen kan herbergen. Volgens hem is de huiskerk dus geen doel, maar middel. Dat blijkt in deze tijd toch anders uit te pakken.
   
2. Massa evangelisatie. In de westerse wereld "werkt" dit niet meer. Ik krijg nog wel eens emails van ProChrist onder leiding van Ulrich Panzany, een Duitse Billy Graham. In Nederland probeert een groep mensen via een grote centrale aktie op de klassieke manier te evangeliseren. Echter, het is nog steeds niet gelukt iets van de grond te krijgen.
3. "The Family Web". "With a people movement many members of a clan or other group move toward Christianity together, reinforcing one another in the faith". Wat ik in Spanje met name merk, is dat familiebanden sterk zijn. Zou iemand tot geloof komen, dan worden banden soms doorgesneden. In Nederland staat het individu veelal op zichzelf, maar bindt zich door netwerken aan elkaar. Het "Family Web" is een vloeiend netwerk geworden.
   
4. "Christian compassion". Monsma valt terug op onze eigen J.H. Bavinck (Nederland kende grote zendingstheologen, wanneer staat er een nieuwe op?). In deze tijd zien we een herontdekking van de sociale activeit, die Monsma toen al aankaartte. Treffend is wat Monsma zegt over iemand in "downtown Chicago": "When Jamer Hefley began working in inner city Chicago, he wanted to preach and teach only. But when he came face to face with monumental phisical needs, and when he remembered that evangelical foreign missionaries had been ministering to the whole man - both body and soul - for a long time he decided that his ministry too must be comprehensive. In de 25 jaar daarna is dit besef alleen maar toegenomen. Gelukkig dat de discussie over de verhouding tussen sociaal werk en verkondiging achterwege blijft. We hebben toch is geleerd van het verleden.

Snappie?

Taal is een vreemd ding. Als je een andere taal moet leren, is dat nogal duidelijk. Door woorden te stampen en enig begrip te krijgen van de grammatica gaat dat mettertijd beter lukken. Gelukkig dat er, in mijn geval, wel enig begrip is als je duidelijk maakt dat je niet alles begrijpt wat een Spanjaard zegt. Maar taal gaat verder dan alleen grammatica en woordbetekenissen. Ik ervaar dat mensen soms wel de betekenis van de woorden begrijpen, maar de boodschap van een zin of een referaat niet begrijpen. Dat heeft niets te maken met verstandelijke vermogens. Twee groepen of mensen die met elkaar proberen te communiceren, kunnen heel snel langs elkaar heen praten. Elk mens gebruikt taal in een eigen context. Wittgenstein heeft dat "taalspelen" genoemd. Woorden kunnen in een sociale groep een totaal andere betekenis hebben dan in een andere onderscheiden groep. Je gebruikt de taal aan de hand van spelregels, al dan niet bewust toegepast.

Binnen een cultuur die anders is dan de mijne, moet ik niet alleen de taal leren, maar ook leren hoe de taal een boodschap overbrengt. Dat dat nogal nauw komt, wil ik met een voorbeeld duidelijk maken. Binnen de kerken praat men nogal eens langs elkaar heen. Dit zorgt voor veel wrijving. Door een verschillende golflengte kunnen mensen totaal andere beelden hebben van een gecomminceerde boodschap. Op theologisch vlak zie je dan in de "emerging church". Met name in de VS worden men van van alles beschuldigd, zonder dat het "taalspel" binnen de "emerging church" goed is bestudeerd. Vanuit twee te onderscheiden kampen of culturen probeert men te communiceren, maar dat lukt door de verschillende taalregels maar heel summier.

Het is nodig om een hermeneutiek van het taalspel te ontwikkelen, zodat we in toenemende mate in staat zijn om binnen verschillende culturele groepen elkaar te verstaan.

Antwoord aan Freek (3, slot)

Het heeft weer een tijdje geduurd, maar de Spaanse KPN verklaarde dat een telefoonaansluiting nog wel even op zich kon laten wachten. En dus het internet-vasten duurt nog even voort. De honger wordt zo nu en dan gestild, maar voor mij blijft het rommelen. Maar dat terzijde.

Ten eerste, we hadden het over recht in de leer. Freek, dit zeg je in je reactie:

“In emergende gemeenschappen, lijk je zelf te moeten concluderen wat de kern is en wat niet.”

Wat je concludeert klopt niet helemaal. Veel “emergende” gemeenschappen vallen terug op de traditie of de kerkgeschiedenis. Paulus noemt het in 1 Korinte de “overlevering”. Er is dus wel degelijk een continuïteit tussen wat mensen over de bijbel hebben gezegd in het verleden en wat men nu denkt over wat de bijbel zegt. In de “emerging church” is daar juist veel meer aandacht voor.

Wat je over valt is denk ik het woordje “zelf”. Elk moet voor zichzelf bepalen wat gedacht moet worden over wat de bijbel zegt. Zoals ik eerder zei, is dat dus niet alleen het geval. Men zoekt meer dan ooit naar wat het verleden zegt. Binnen de “emerging” beweging is belangstelling voor een theologische richting die zich “radical orthodoxy” (RO) noemt. Binnen RO is er juist veel aandacht voor Augustinus.

Juist evangelicalen hebben vaak gedacht dat zij de bijbel fris konden lezen. De Heilige Geest liet hen zien wat de boodschap van een tekst was. Binnen de evangelicale wereld kom je dan ook de meest exotische denkbeelden tegen. De Rooms Katholieke kerk werd vaak verweten dat ze de traditie naast de bijbel plaatsten. Ik denk dat deze houding van de evangelicalen nogal hooghartig is. Ook de evangelicale beweging staat op de schouders van het verleden, of ze dat nu wel of niet willen toegeven.

Ten tweede, veel “emerging”geloofsgemeenschappen gaan ervan uit dat theologie in de gemeenschap bedreven moet worden. Na een aantal jaren theologie kan ik dat alleen maar bevestigen. Theologie is ten eerste een taak van de plaatselijke geloofsgemeenschap en niet van de theologie op de academie. Het gaat niet om het “zelf” doen, het gaat erom dat de geloofsgemeenschap samen leert verstaan wat het betekend om Jezus te volgen (deden ze dat ook niet in Berea en Jeruzalem). Het wil niet zeggen dat er allerlei nieuwe zaken worden “ontdekt”, maar dat er een beweging ontstaat die leert nadenken over wat de bijbel voor deze tijd te zeggen heeft op basis van wat daarvoor aan theologie is voortgebracht. Theologie wordt altijd bedreven in een context. Wanneer de context verandert, verandert ook de theologie. Trouwens, ook de schrijvers van het Nieuwe Testament contextualiseerden hun boodschap, maar dat even terzijde.

Tot slot nog iets over de beschuldiging van Fitch richting McLaren. McLaren wordt vaker als schietschijf gebruikt, omdat hij door velen als dé woordvoerder wordt beschouwd. Hij zegt van zich zelf dat hij dan niet is en ook niet wil zijn. We moeten dat wat McLaren zegt dus ook niet op de hele “emerging” beweging plakken. De meeste “emerging churches” hebben een evangelicale, conservatieve theologie (zoals de gemeente waar Fitch voorganger is, een ander voorbeeld is de gemeente waar Dan Kimball voorganger is). Er zijn ook schrijvers en denkers die theologische overtuigingen hebben die afwijken. Binnen de “emerging church” is er openheid om deze verschillende inzichten te spreken. Er worden blogs mee vol geschreven. Fitch, en ook anderen hebben dat gedaan, dwingt McLaren om over een aantal zaken theologische duidelijkheid te geven. McLaren doet dit niet, omdat hij dan weer in een hokje wordt geplaatst. En dat willen we allemaal erg graag, zekerheid en duidelijkheid. Wordt die niet gegeven, dan schrijven we direct een beweging af. De bijbel zegt wel iets over een aantal fundametele overtuigingen, zoals de het feit dat Jezus Gods Zoon is en gestorven is en opgestaan. Dit ontkent McLaren in het geheel niet. De “emerging” beweging zoekt juist het gesprek over allerlei andere theologische overtuigingen.

Freek, ik denk dat jij het niet eens bent met een aantal theologische overtuigingen. Binnen de “emerging” beweging is dat geen probleem. Binnen de evangelicale, ook Nederlandse, beweging is dat wel een probleem. Steeds weer merk ik dat het binnen de evangelicale beweging gaat om zwart-wit denken en fundamentele zekerheid (bijvoorbeeld: komt Jezus nu voor of na de grote verdrukking terug?). Binnen een dergelijk denken past geen “emerging” beweging. En daar stopt dan de discussie en beginnen de verwijten.

Antwoord aan Freek (2)

Wat is “recht in de leer”? Een tweede deel om aan de vermoedens van Freek een tegenwicht te geven. Hoe komt “orthodoxie” tot stand en wie bepaald wat “orthodox” is? In deze post een zoekend antwoord vanuit de "emerging church". Om aan orthodoxie een gezicht te geven binnen de “emerging church”, gebruikt Tony Jones (leider van Emergent US) het web van Quine. Een web van een spin bestaat uit veel draden die rond de kern zijn gespannen. De draden in de kern zitten dichter op elkaar dan de draden aan de rand. Verder zijn er steundraden zich de draden rond de kern op spanning houden. Het web is een metafoor voor het bepalen van kernovertuigingen en overtuigingen vanuit de kern afnemend van doorslagevend belang zijn. De kruispunten in het web zijn een metafoor voor de overtuigingen die iemand heeft (let wel, het is een metafoor en niet meer dan dat).

Tony Jones zegt dat onze verzameling van overtuigen vaak lijken op een web. In de kern vinden we dus de overtuigingen die van het grootste belang zijn. Ze bepalen onze theologische identiteit. Aan de rand vinden de overtuigingen die we wel belangrijk vinden, maar waar we over kunnen praten en die ook zouden kunnen veranderen als we daarvan overtuigd worden. In theorie kunnen ook de overtuigingen in de kern veranderen, maar dat zal niet snel gebeuren. Wanneer we bepaalde overtuigingen belangrijk vinden, dan bewegen ze van de rand naar de kern van het web. Zo is bijvoorbeeld de “rechtvaardiging door het geloof” van de rand naar de kern gegaan. Dit terwijl "rechtvaardiging van het geloof" één van de manieren is om over christen-zijn te spreken. Er wordt ook gesproken over "in Christus zijn" of verzoening en over nog meer theologische voorstellingen. In sommigen pinkstergemeente behoren de geestelijke gaven tot de kern (waarbij het spreken in tongen tot de hoogste gave wordt gerekend), terwijl ze in sommige reformatorische kerken meer aan de rand bevinden. We moeten dus erkennen en daarmee herkennen dat sommige dogmatische overtuigingen binnen verschillende kerken niet gelijk zijn, de metafoor van het web maakt dat inzichtelijk.

Hoe komt een web dan tot stand? Wie bepaalt wat tot de theologische kern behoort? Ik denk Freek dat het je daar om te doen is. De “emerging church” is ervan beschuldigd dat ze juist daar op het hellend vlak bevinden. Ze zetten de theologische kern op de tocht. Hoe komt een theologie tot stand? Freek, hoe komt jou theologie tot stand? Wat behoort bij jouw kern en waarom hoort dat tot de kern?

Verschillende leiders binnen de “emerging church” zien de geloofsgemeenschap als de plaats waar theologie wordt bedreven. De geloofsgemeenschap produceert theologie. Daarmee zeggen ze dus dat theologie binnen de “emerging church” niet op dezelfde wijze wordt benaderd. Theologische overtuigingen kunnen per geloofsgemeenschap verschillen. Let wel, kan, het hoeft natuurlijk niet zo te zijn. Is dat vreemd?

De laatste post over dit onderwerp meer aandacht voor de daadwerkelijke overtuigingen van de emerging church. Waar zien we theologische nadrukken en waar worden ze concreet op aangevallen?

Antwoord aan Freek (1)

Freek stelde een tijdje geleden de vraag of de kerkelijke nieuwigheden van de “emerging church” mij met name aanspreken en vroeg daarnaast of ik niet moeite had met het gebrek aan orthodoxe, en met name dan de dogmatische, overtuigingen.

Ten eerste Freek een opmerking over orthodoxe overtuigingen. Wat ik heb ontdekt tijdens mijn onderzoek voor mijn thesis is dat de orthodoxie van de “emerging church” vaak op de korrel wordt genomen. De vraag die je stelt is een bekende vraag. Een directe tegenvraag van mijn kant is: wat zijn orthodoxe overtuigingen? Wanneer is een dogmatische overtuiging “recht in de leer”? Vaak hangt dat af van iemands achtergrond. Een baptist denkt anders over de doop dan een protestants iemand. Welke van de twee is dan recht in de leer? Iemand zal daarop al snel naar voren brengen dat de doop niet één van de kernovertuigingen is. De opstanding van Jezus bijvoorbeeld is dat wel. Daaruit kunnen we concluderen dat er overtuigingen zijn die onopgeefbaar zijn en overtuigingen die niet tot die kern behoren. Ik kom hier direct nog op terug.

Freek, een tweede opmerking gaat over de benadering van de “emerging church”. De kritiek op de “emerging church” komt in de VS met name vanuit conservatieve evangelicale hoek. Een schrijver als Dave Hunt veegt de vloer aan met zowel de “emerging churches” als de Rooms Katholieke Kerk, het lijkt zelfs zo te zijn dat hij beide kerkelijke groepen op één hoop gooit. Nu heb ik ook moeite met sommige dogmatische stellingen vanuit de Rooms Katholieke Kerk, maar de wijze waarop deze kerk door onder andere Dave Hunt wordt benaderd, is voor mij stuitend. Deze werkwijze wordt vaak ook toegepast op de “emerging church”, met name vanuit dus de conservatieve evangelicale hoek. Helaas Freek, is van enige nuance geen sprake. Juist deze houding stuit veel denkers en schrijvers binnen de “emerging church” tegen de borst. Ze ervaren dat het theologische korset dat door deze conservatieve evangelicale wordt neergezet ontzettend knelt. Voor sommigen is dat juist de reden geweest om de kerk te verlaten en zich aan te sluiten bij een geloofsgemeenschap waar meer vragen gesteld mogen worden. Binnen de “emerging church” is men er huiverig voor om radicale theologische antwoorden te geven die algemeen geldend zouden moeten zijn. Volgens hen moet er ruimte zijn voor gesprek. Deze openheid voor een dialoog schiet in het verkeerde keelgat van hen die wel een theologische zwart-wit benadering kiezen. Het lijkt wel of een open theologische houding als een bedreiging wordt ervaren (toen ik theologie ging studeren kon dat volgens sommigen niet in Utrecht of Groningen, je kon daar je geloof wel eens kwijt raken). Binnen de “emerging church” is er een open houding ten opzichte van theologie. Dat zet de deur open voor nieuwe ideeën. En daar is het veel mensen om te doen. Zie daar, het hellend vlak van de liberale theologie.

Freek, ik kom terug op de eerste opmerking. Wat is nu eigenlijk “recht in de leer”? Misschien kan jij daar eerst een antwoord op geven? Ik probeer daar in een volgende blogpost iets meer over te zeggen.

Lijderschap in de dop

Deze week hebben we ook een seminar over leiderschap. Het is nogal Amerikaans om dat via een acrostichon te doen (LEADERSHIP). Toch spraken een aantal van de besproken onderwerpen me aan. De eerste letter "L" staat voor Love of Liefde. Laat ik daar iets over zeggen. Liefde heeft te maken met relatie en met aandacht voor elkaar. Het is bijna een open deur dat leiderschap iets te doen heeft met relatie. Toch zie ik dan nogal eens fout gaan. Hoe?

1. Een leider loopt mijlenver voor de groep uit. Op deze wijze zal een relatie nooit mogelijk zijn. Het hangt dan van de groep af of de relatie succesvol is. Zij moeten proberen de leider bij te houden. Zij vaak meer de rug van de leider dan de voorkant.
2. De leider loopt achter de groep aan. De groep wordt dan een ongeleid projectiel. De leider wordt dan een volgeling en de wordt een deel van de democratie. Hij of zij is niet geschikt voor een dergelijk taak en leidinggeven wordt lijden.
   

Wil je een relatie met mensen aangaan, dan ik het nodig om zo nu en dan vooraan te staan, zo nu en dan dat ene schaap achteraan mee te nemen, maar meestal naast mensen staan om met het in contact te komen. Het is niet zozeer zeggen wat mensen moeten doen, maar in gesprek gaat met mensen, zodat het beste als discipel van Jezus uit hen naar boven komt. Dat is onze eerste roeping. Een leider zoekt naar mogelijkheid om deze eerste roeping in mensen tot bloei te laten komen. Leiders hebben vaak meer de tweede roeping voor ogen: de taak die we als beelddragers van God vorm mogen geven. De nadruk wordt dan gelegd op iemand gaven en talenten.

Ik zou willen oproepen om in relatie met de mensen die leiders leiden hen in de eerste plaats te laten groeien als discipelen van Jezus. Een evaluatievraag die ik weinig heb gehoord is deze: hoeveel mensen zijn deze zondag dichter bij Jezus gekomen?

De eerste week in Spanje

Soms zou ik wensen dat de toren van Babel iets minder hoog geworden was. Soms zou ik wensen dat we allemaal dezelfde taal spraken. Soms zou ik wensen dat het leren van een taal minder moeite kostte. Soms....

Afscheid van vrienden

Vandaag namen we afscheid van vrienden en familie. Aankomende dinsdag vertrek ik naar Spanje. Een week later volgen Mariska en Nathan. Onze bediening in Granada gaat dan beginnen.

De aandacht en de warmte tijdens het afscheid vandaag hebben ons ontzettend goed gedaan. We willen alle vrienden en familie die aanwezig was hartelijk danken. We zullen deze momenten niet snel vergeten. We merken dat we in de relatief korte tijd in Gouda met veel mensen een goede band hebben opgebouwd. Wij hebben mensen en zij hebben ons in het hart gesloten (zei Paulus ook niet zoiets?). Ook een compliment aan ons Thuisfront Team die ons vanaf het begin ondersteunt. Christel, Corina, Yvonne, Eduard en Arno: we zijn trots op zo'n stel mensen.

Vanaf nu blog ik verder vanuit Zuid Spanje!

Lees even het citaat

Op Pomomusing.com las ik dit citaat van Paul Tillich over de kerk. Kon een "emerging" citaat zijn.

Thesis beschikbaar over Emerging Church

Het dan eindelijk gelukt: ik ben geslaagd voor de Research Master aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Om de bul te krijgen heb ik een overzichtsthesis geschreven die handelt over de "emerging church". De thesis is met name bedoeld voor hen voor wie de materie nog onbekend is. Het wil niet zeggen dat zij die iets meer bekend zijn met de "emerging church" niets nieuws lezen. Ik heb zowat alles wat er te lezen valt over het onderwerp gelezen. Ik hoop dat het helpt deze nieuwe beweging op waarde te schatten. Naar mijn bescheiden inzichten is het een uitdageing om juist in deze postmoderne tijd van deze beweging te leren, ter opbouw van het koninkrijk van God. Je kunt de thesis hier lezen en eventueel opslaan.

Professioneel

Ik heb een hekel aan het woord professioneel. Een tijdje terug werd ik gevraagd of ik professioneel handelde in mijn werk als assistent voorganger. Ik antwoordde toen dat ik liever een amateur ben. Het blijkt dat een amateur tegenover een professional staat volgens Wikipedia:

Een amateur (uit het Frans liefhebber) is iemand die een bepaalde vaardigheid op niet-professionele basis uitoefent.

De Engelse Wikipedia versie van "amateur" komt met hetzelfde, maar zegt dat de professional er ook nog zijn geld mee verdient. Dat laatste deed ik, maar toch blijft er een weerstand. Met name als het gaat om het professional zijn in het gemeentewerk. Dan ben ik liever een liefhebber.

Het werken binnen de gemeente is in de eerste plaats geen professie, maar een roeping. Stel dat Paulus in onze tijd geleefd had. Was hij dan een professional? Ik hoor steeds dat hij zichzelf als een geroepene van God beschouwd. Hij hield van God en mensen en dat dreef hem in zijn werk. Ik wil ook een liefhebber zijn van God en mensen. Een amateur dus.....

Orthodoxie

Zes vormen van orthodoxie op een rij. Aanrader, hier de link.

Even afremmen

Soms

moet je even afremmen

eerlijk voor God worden

de stilte zoeken

en al tastend

het aan Hem overlaten.

The bible according to google earth

The bible according to google earth.

Kierkegaard

Al luisterend naar het BBC programma "In our Time" denk ik dat het waard is om Kierkegaard te bestuderen in de "emerging church". Derrida is ruim onder de loep genomen. In het programma wordt gezegd dat Derrida beïnvloed is door Kierkegaard. Hier is de link.

The new christians (2)

Kan een "emerging church" verschillende christelijke smaken in zich opnemen? Ja, zegt Tony Jones, want dat is Generous Orthodoxy (zie het boek van McLaren). Deze openheid zet de eigen theologische overtuiging op spanning. Het laat andere overtuigingen toe, zonder dat het bedreigend is.

Volgens Jones heeft het conservatieve smaldeel een te beperkte blik gehad. Het milieu, racisme of dierenrechten werden als snel in een liberaal hokje geplaatst.

Jones zoekt naar de derde weg. Niet liberaal. Niet conservatief evangelisch. Wat dan wel?

Het is de vraag of dat "emergent" is. Ik hoop daar achter te komen. Een zekere Anthony heeft bij "emergent" wel een aantal antwoorden gevonden, die hij niet vond in de pinkstergemeente waartoe hij behoorde.

1. "what I see in the emergent church are the conseptual tools and practices that break out of that imperialistic past."
2. "and second is the notion of friendship."

Kunnen we deze twee punten koppelen aan de Nederlandse situatie? Ja en nee. Het evangelicale smaldeel in Nederland kent niet de extreme vormen die het wel kent in de VS (Henk Binnendijk vergelijk ik even niet met Pat Robertson). Ik zie eerder dat de evangelicalen in Nederland niet precies weten wie ze nu eigenlijk zijn en waar ze voor staan. Volgens mij zitten ze in een geweldig identiteitscrisis. Dat doet mij pijn. Ik herken mij in het tweede punt. Ook in Nederland ontstaat een netwerk van jonge (van geest) gemeentebouwers uit allerlei kerkelijke achtergronden. Ze vinden elkaar vanuit een bewogen missionair hart. Er ontstaan via bijeenkomsten en blogs vriendschappen. Ik waardeer deze ontwikkeling enorm.

Iets voor Nathan?

Veel opwekkingsliederen kloppen niet

Dit is de tijd van Elia, Mozes, Ezechiël, David? (opw570)
Als je de tekst goed op je laat inwerken, moet je tot de erkenning komen dat de tekst zo cryptisch is dat je niet weet hoe deze tijd er uit ziet.

Heer u bent welkom (opw573)
Dit lied is gebasseerd op een onjuiste theologie. De gemeente is geen gastheer van Jezus, Jezus nodigt uit.

Gelukkig dat een bekende opwekkings-liedjes-schrijver als Matt Redman erkend dat veel "worship" niet klopt. Ben benieuwd of jij er ook zo over denkt.



Gelukkig dat er ook hele goede teksten bij zitten! Laat ik dat vooral niet vergeten.

Fitna

Wie schrijft er deze dagen niet over? Ik dus.

Liturgie en Pasen

Afgelopen week vroeg iemand waarom de donderdag voor Pasen "witte donderdag" wordt genoemd. Eerlijk moest ik bekennen dat ik dat niet wist. Daarom ben ik wat gaan "google-n" om daar achter te komen. Via Wikipedia ontdek je een wereld van oude liturgieën die in de Rooms Katholieke Kerk (RKK) werden gevierd. Ik wist dat natuurlijk wel, maar op een "goede Vrijdag" als deze gaan dergelijke gebruiken sterker voor mij leven. Wanneer het lijden van Jezus in symbolen wordt uitgedrukt, komt het dichterbij. Overigens wordt gesproken van "witte donderdag" omdat de kruisbeelden met een witte doek werden bedekt. In de RKK zien je vaak Jezus hangen aan het kruis. Over dit beeld werd dan die witte doek gelegd.

Eén van de gebruiken die mij aansprak, wil ik kort toelichten. Op "goede Vrijdag" wordt de Godslamp gedoofd als teken van het sterven van Jezus. De Godslamp brandt bij het altaar, ook als er geen mis. Het duidt om de aanwezigheid van Christus, ook als de kerk niet samenkomt. Het doven van de lamp wijst op het moment van Jezus' sterven: Jezus is vanaf dat moment afwezig. Daarna speelt ook het orgel niet meer en wordt er geen zegen uitgesproken. Dat geeft de gelegenheid aan de bezoekers om stil te staan bij het offer van Jezus en om te bidden.

In de "emerging church" is er steeds meer openheid om dergelijk gebruiken in de eigen samenkomsten een plaats te geven. Ik kan begrijpen waarom. Het doven van een lamp kan opeens een licht doen ontsteken in iemands geest. Juist postmoderne mensen zoeken naar dergelijk symbolen om hun gevoelsleven handen en voeten te geven. Leonard Sweet noemt postmoderne mensen "multi-sensory". Het gaat niet alleen om de woord-verkondiging, hij gaat ook om het voelen, ruiken, zien en proeven.

Ik hoop dat juist wanneer het Licht voor drie dagen wordt gedoofd, het licht voor heel veel mensen op deze aarde aangaat!

The new christians (1)

In de komende posts blog ik over het nieuwste boek van Tony Jones: "The new christians". Jones is coördinator van "Emergent" in de Verenigde Staten. Dit boek beschrijft "Emergent" en daarmee ook delen van de "emerging church". Dat maakt het boek voor mij bijvoorbaat interessant.

Het eerste hoofdstuk plaatst Jones de "emerging church" in een kader. In de kern is de "emerging church" in de Verenigde Staten een reactie-beweging. Men reageert op kerkelijke beleving die gekleurd is door het modernisme, terwijl het postmodernisme hand over hand in invloed toeneemt. Met name het conservatieve evangelicalisme moet het ontgelden.

Jones ziet de invloed van het modernisme in twee theologische stromingen terugkomen: het liberalisme en het fundamentalisme. Beide staan als twee polen tegenover elkaar, maar hebben in essentie hetzelfde epistemologische vertrekpunt. De "emerging church" zoekt een "derde weg". Ik hoop in dit boek er achter te komen wat deze derde weg is volgens Jones.

De uitdaging voor de evangelische gemeenten van de 21ste eeuw

Op 12 april organiseert de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven (België) een conferentie onder deze titel. Info op onder deze link. Sprekers: Johan Lukasse, Filip de Cavel, Daniël de Wolf en Patrick Nullens. Voor 16 Euro mag je erbij zijn.

Waaraan meet je geluk af?

Er was eens een vrouw in India die hard moest werken om voor haar gezin brood op de plank te krijgen. Haar man was vroeg aan een ziekte overleden en alles kwam vanaf dat moment op haar schouders terecht. Ze werkte van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat. Ze pakte alles aan waartoe ze in staat was. Ze verdiende er net genoeg geld mee om het hoofd boven water te houden. Gelukkig had ze kinderen die haar hielpen op allerlei manieren, ook al waren ze nog maar jong. Deze jaren waren zwaar en moeilijk. Soms zag ze het niet meer zitten en wilde ze het wel uitschreeuwen. Maar ze moest door, wat kon ze anders doen? Ze kwam uit een lage kaste en dat betekende dat veel baantjes voor haar geen optie waren. De jaren verstreken, de kinderen werden ouder. Sommige leerden van het doorzettingsvermogen van hun moeder. Ze kregen een kans om naar school te gaan en om te studeren. Zo nu en dan kwam er op het gezicht van de vrouw een kleine glimlach. Het zag ernaar uit dat ze haar kinderen iets blijvends had kunnen meegeven. Door het harde werken was er een band in dat gezin ontstaan. Ze hielpen elkaar op moeilijke momenten. De vrouw werd ouder. Werken werd moeilijker. Werken werd een last en op een moment ging het gewoon niet meer. Ze was oud en versleten. Toch was ze niet alleen, ze woonde bij één van de kinderen in huis. Ze voelde de warmte van de familieband. Ondanks het moeilijke leven voelde ze zich voldaan.

Er was eens een man in Nederland. Hij was intelligent en studeerde met vlag en wimpel af van Nijenrode. Dit was de droomstart die hij vanaf dat hij de basisschool verliet voor ogen had. Hij had er hard voor moeten werken, de opleiding kostte dan ook een lieve duit. Maar dat zou hij later met grote cijfers terug verdienen. Hij ging werken in het middenmanagement van een multinational. Hij genoot van het werk, hij zat op zijn plek. Tijdens een bedrijfstraining ontmoette hij haar. Hij was op slag verliefd en ze trouwden. Na een jaar of vier kwamen er twee kinderen. Enige schatten, ze waren zijn alles. Al snel werden ze naar een kinderdagverblijf gebracht, want mama wilde ook graag aan haar carrière werken. Maar gelukkig, hij zag hen ieder weekend en dan nam hij een paar uur de tijd voor hen. Laatst had hij een vlieger gekocht en met z'n vieren probeerden ze 'em uit op het strand. Op het werk viel hij op door zijn gedrevenheid. Van het middenmanagement klom hij snel op, hij nam de leiding over van een fabriek. De productie nam toe. Daar moest hij wel 80 uur per week voor werken, maar het resultaat zag je. Dat viel op bij de leiding van het bedrijf. Hij kreeg de ene bonus naar de andere. Hij zag zijn kinderen weinig, maar later zou hij dat inhalen, beloofde hij zichzelf. Zijn vrouw klom ook op op de carrièreladder. Op feestjes hoorden ze bij de geslaagden. Toen hij met pensioen ging was hij bestuursvoorzitter en daar was hij trots op. Hem werd een groot feest aangeboden, hij had het bedrijf op een hoger plan gebracht. Helaas zaten zijn kinderen in het buitenland en werkten aan hun eigen carrière. Maar ze stuurden een e-card met de beste wensen. De man kwam in een verzorgingshuis terecht. Zijn vrouw overleed een paar jaar daarvoor aan een beroerte en hij probeerde er nog steeds wat van de maken. Hij voelde zich een beetje alleen. Zijn kinderen hadden het te druk met het opzoeken van hun vader, ook al voelde hij zich alleen, hij had er begrip voor. Toen stierf de man. De verpleegster die aan zijn bed stond, zuchtte. Er was niemand anders. Zijn kinderen stuurden een kaartje vanuit New York. Twee jaar later bezochten ze zijn graf. Dag pappa!

Indeling Emerging chuch

In mijn afstudeer thesis ben ik op zoek gegaan naar categorisering van de Emerging church. Hier is er weer een.

Oude wijze mensen

Vanmorgen hadden een Mariska en ik een gesprek met mijn nieuwe baas van CAMA Zending en zijn vrouw. Ze kwamen op kraambezoek. Boven de post staat dat is iets zinnigs wil zeggen over oude mensen, maar de aanleiding daarvoor was onze zoon die een week of vier geleden werd geboren. Het is een mooi kereltje. Maar nu weer terug naar de oudere mensen. In dat gesprek van vanmorgen kwam het op mentoren en oude mensen die als mentor zouden kunnen functioneren.

Ik constateer een aantal zaken:

1. Er zijn maar weinig oude wijze mensen die als mentor kunnen functioneren. Ik heb niet zulke goede ervaringen met oude mensen. Tijdens een stage in een gemeente bezocht ik alle 65plussers twee keer. Totaal zo'n 50-60 gesprekken. Velen van hen klaagden over wat niet goed was gegaan in het dagelijks leven, de familie en in de gemeente. Weinigen straalden een stuk levenservaring uit die aanstekelijk was. Nog steeds verbaas ik mij over hen.
   
2. De vraag die ik mijzelf stelde in dat gesprek was deze: ben ik later ook zo'n oude verbitterde man? Een verbitterd mens wordt nooit een goede mentor voor anderen. Graag zou ik later voor een jongere generatie een mentor functie willen vervullen, dus moet ik nu mijn levenservaringen koesteren en ervan leren. Een potentiële mentor is iemand die openstaat voor God en de ander. Maar een potentiële mentor leert voortdurend door te lezen, door te studeren, door ervaring.
   
3. Ik heb wel eens voor mezelf deze gedachteoefening gedaan: wie zou ik kunnen vragen als mentor? Ik had wel een aantal namen, maar er was altijd een grote schroom om op iemand af te stappen. Anderen die deze schroom minder hadden, werden bij potentiële mentors die ze DE vraag stelden niet met open armen ontvangen. Volgens mij moeten er meer mensen zijn die het omgekeerde traject volgen. Welke potentiële mentor stapt op iemand af met de vraag: Ik zie in jouw een groot potentieel, mag ik de komende tijd je mentor zijn? Er kan een grote potentie ontdekt worden voor het koninkrijk van God.
4. Om mentor te zijn moet je tijd reserveren voor een ander. Tijd is schaars. We geven meer tijd aan taken dan aan mensen. We schrijven eerder een beleidsstuk om mentoren op te leiden dan om zelf mentor te zijn. Waar gaat het nu daadwerkelijk om?
   

Wie wil zo'n mentor zijn? Er lopen geweldige jonge mensen rond die graag op weg geholpen willen worden. Wie mag ik noteren?

Lancering nieuwe site Fresh Expressions

Fresh Expressions heeft een site gelanceerd waarop informatie gedeeld kan worden die betrekking hebben op nieuwe iniatieven. Je vindt de site hier.

Wat consumeer ik minder?

Op verschillende Nederlandse blogs wordt gediscussieerd over het kopen en gebruik van middelen. We kenden in Nederland natuurlijk al Time to Turn. Op een blog die ik volg kwam ik deze interessante link tegen. Zet je schrap. In 20 minuten wordt je flink door elkaar geschud.

In de film citeert Annie Leonard een belangrijke naoorlogse econoom, Victor Laneau. Hij zei in de jaren '50 dit:

"Our enormously productive economy demands that we make consumption our way of life, that we convert the buying and use of goods into rituals, that we seek our spiritual satisfaction, our ego satisfaction, in consumption … we need things consumed, burned up, replaced and discarded at an ever accelerating rate."

Ik ga er maar niet teveel van zeggen dan dat het een citaat is om even langer dan even bij stil te staan.

Al vast een voorproefje op de hele film (die op de site te downloaden is):

Preaching re-imagined

Zoals ik in een eerdere post zei, ga ik een aantal boeken bespreken die ik tijdens mijn studie heb gelezen. Het ene boek zal ik een samenvatting schrijven, van de ander een recensie. Voor "Preaching re-imagined" schrijf ik een recensie, omdat het boek met name sterk is in het poneren van een idee. Inhoudelijk vond ik de uitwerking niet bijster sterk. Er is sprake van veel herhaling.

"Preaching re-imagined" is geschreven door Doug Pagitt, een bekende naam in het "emerging" wereldje en voorganger van Solomon's Porch. Het boek focust op de plaats van de preek of de "s-preek" in de samenkomst (Pagitt spreekt over "speaching"). In Solomon's Porch (SP) pakt men dat iets anders aan dan in de gemiddelde samenkomende geloofsgemeenschap. De s-preek in SP is iets van de hele gemeenschap. Op dinsdagavond komen verschillende mensen uit de gemeente samen om over het onderwerp van de zondag daarop te discussiëren. Deze boeiende gesprekken leveren de inhoud voor het gesprek in de samenkomst. De spreker neemt deze ideeën mee en bereidt tijdens die week het gesprek of de s-preek voor. Net zoals op dinsdag wordt het onderwerp tijdens de dienst op zondag besproken. De spreker leidt het onderwerp in en legt een fundament voor het gesprek. Daarna is er gelegenheid om te reageren. Nu zou je kunnen denken dat dit veel minder voorbereiding vraagt. "Waar is de exegese?", zegt de theoloog. Pagitt zegt dat deze manier van s-preken veel meer voorbereiding kost. Tijdens het gesprek kunnen allerlei invalshoeken de revue passeren. De spreker heeft veel tijd nodig om deze verschillende invalshoeken te overdenken en moet in staat zijn om enige sturing te geven. Daarbij hoort ook de exegese. Deze vorm noemt Pagitt een "progressional dialogue":

Progressional dialogue, on the other hand, involves the intentional interplay of multiple vieuwpoints that leads to unexpected and unforseen ideas. The message will change depending on who is present and who says what. This kind of preaching is dynamic in the sense that the outcome is determined on the spot by the participants (pagina 52).

Wat zijn de voordelen van deze "actieve dialoog"?

1. Iedereen is betrokken bij de s-preek. Er is dus sprake van een hoge "degree of ownership".
2. De aandacht bij de s-preek gaat met sprongen omhoog. Mensen zijn nieuwsgierig naar wat anderen vinden van een onderwerp.
3. Het sluit aan bij een postmoderne cultuur waarin verschillende meningen worden gewaardeerd.
   
4. Bij een gewone preek is er vaak sprake van een toepassing aan het einde (application). Bij een s-preek is er sprake van transformatie tijdens de samenkomst. De aanwezigen bespreken zelf wat een onderwerp/bijbeltekst voor hun leven betekent en trekken vervolgens conclusies. De gespreksleider kan daar ook op aansturen.
   
5. Er is geen sprake van een monoloog, dus het is niet steeds de mening van dezelfde spreker. Door de verschillende inzichten van de deelnemers, wordt een onderwerp/bijbelteksten van verschillende kanten bekeken.
   
6. Niet-christenen kunnen vragen stellen als ze het niet volgen of begrijpen.
7. Het heeft een samenbindend effect, omdat er samen over een onderwerp gesproken wordt.

Het idee spreekt me aan, de uitwerking in het boek is een stuk minder. Boek lezen, maar wel lenen dan.

A mile wide and an inch deep

Ik heb me verbaasd over de situatie in Kenya. Ik heb getwijfeld of ik er over zou schrijven. Maar vandaag las ik in de krant dat een niet te noemen voorganger in Kenya het kapmes al in de hand had toen hij God tot hem hoorde spreken. "Dat doet een christen niet!", zei de stem. Had hij dat van te voren dan niet in de gaten? Kwam het niet eerder bij hem op dat christenen leven volgens het onderwijs van Jezus die zei: "Heb je vijanden lief!"

In hoeverre beïnvloed het geloof gedragingen en handelingen van mensen? Wanneer je naar Kenya kijkt dan zou je kunnen concluderen dat die invloed nihil is. We zijn Rwanda alweer snel vergeten, maar waren de meeste mensen die de slachtingen uitvoerden niet christen?

Eén van de kenmerken van de "emerging church" is dat ze de cultuur willen beïnvloeden (volgens Gibbs en Bolger). Hoe dan? Want de christenen zelf handelen heel vaak niet als christenen, als je begrijpt wat ik bedoel. We zeggen vaak dat Nederland beïnvloed is door het christendom. Welke kenmerken zijn dat in concreto?

Waarom komen we naar de kerk?

Ik ben sinds een paar weken betrokken bij het kinderwerk in onze gemeente. Ik vind dat erg leuk om te doen. Ik heb dat in het verleden al eens gedaan in een vorige gemeente. Het is dus een hernieuwde kennismaking.

Twee weken geleden hadden we ineens veel meer kinderen in ons gespreksgroepje. Waarom vroeg ik me af? Er bleek in de dienst voor de "grote mensen" een bekende Nederlandse spreker te zijn uitgenodigd. Daar kwamen ook veel ouders op af die normaal niet naar onze gemeente komen. Ze nemen natuurlijk ook hun kinderen mee en die komen dan weer naar het kinderwerk toe. Mooi toch, die extra aanloop. Vandaag was ik weer ingeroosterd bij het kinderwerk. Naderhand vroeg iemand: "hadden jullie ook meer kinderen vandaag?" "Hoezo?", was de wedervraag. Het bleek dat er vandaag weer een bekende gastspreker was. Blijkbaar moest deze gastspreker ook meer mensen trekken en vroeg deze persoon zich af of dat ook daadwerkelijk zo was.

Kun je daar iets op tegen hebben? Deze gastsprekers worden toch uitgenodigd om nieuwe mensen te trekken? Door een "beroemdheid" zullen mensen sneller naar "onze" gemeente komen. We willen toch groeien als gemeente? Daar zit 'em volgens mij de kneep. Deze sprekers trekken nieuwe mensen, terwijl we toch gericht zijn op niet-christenen.

Nieuwe mensen zijn niet altijd niet-christenen. In beide gevallen die ik noemde gaat het om mensen uit andere kerken die afkomen op een bekende naam. Het zijn vaak church-hoppers die dan even komen buurten. Voor niet-christenen zijn deze sprekers niet bekend. Zij zullen niet getriggerd worden door deze namen. Vraag maar eens iemand op straat naar de coryfeeën van de EO. Andries Knevel, met dat vingertje, eh, eh, eh.... Het zijn bekende namen van ons eigen christelijke eilandje. Weet jij wie Richard Rorty is? Dat bedoel ik nou, een filosoof die is bekend voor eigen parochie (tenzij je iets van de hedendaagse filosofie kent).

Mag je dan geen bekende sprekers uitnodigen? Dat is volgens mij niet de kern van mijn probleem. Als gemeente willen we mensen de liefde van Jezus laten zien. Dat kan via een bekende naam, maar ook via iemand anders die geen beroemdheid is. Onze focus richt zich vaak op de groei van de kerk, terwijl het gaat om de groei van het Koninkrijk van God. Kerken halen dit vaak door elkaar. De vraag die een geloofsgemeenschap zich moet stellen is: Op welke wijze kan de gemeente bijdragen in de groei van het Koninkrijk? Bij het beantwoorden van deze vraag kan het best eens zo zijn dat we geen bekende namen nodig hebben...

Waar staan we als "Emerging Nederland"?

Wat kenmerkt geloofsgroepen in Nederland die affiniteit hebben met de "Emerging Church"? Die vraag stel ik mezelf aan het einde van mijn thesis. Tot nu heb ik deze punten:

• Er is aandacht voor groepen mensen die lastig te bereiken voor een traditionele kerk.
• Veel "emerging" gemeentestichters breken met de bestaande kerk(en). De ruimte binnen bestaande kerken voor nieuwe kerkvormen blijkt klein of is er niet.
• Bestaande kerken neigen naar het controleren van nieuwe initiatieven (wanneer er nog geen sprake is van een breuk).
  
• Er is openheid voor nieuwe en frisse ideeën in "emerging" kringen.
  
• Er is een weerstand merkbaar voor postmoderne "trendtermen". Geen deconstructie of grote verhalen a.u.b!
  
• Veel denken wordt overgenomen vanuit een Angelsaksische context, zonder dat er een omzetting plaatsvindt naar de Nederlandse situatie. Bestaat "emerging" Nederland wel?
  
• Doen van is belangrijker dan denken over.
• Wie vertelt mij hoe je een "emerging" church moet stichten?
• De "emerging church" is in Nederland met name nog een conversatie.
  

Waar ben je het mee eens, waar ben je het oneens en wat moet aan de lijst worden toegevoegd? Ik roep op tot enige zelfreflectie. Ik ben benieuwd.

Bijna zover!!

Ik heb de laatste 3 maanden geen post meer geschreven. Ik ben helemaal ondergedoken geweest om mijn studie aan de VU zo snel mogelijk af te ronden. Binnenkort bevalt Mariska en dan vragen andere zaken en een klein mensje aandacht.

Vandaag kreeg ik mij laatste commentaar terug van mijn begeleider op mij thesis. Na het verwerken daarvan, kan de thesis naar de meelezer en is het einde in zicht. Afgelopen tijd heb ik een dikke 40 "Emerging church" boeken gelezen (er liggen er ook nog een paar te wachten). Dik 20 artikelen en daarnaast nog YouTube filmpjes, blogposts en websites van "emerging" groepen. Wat wordt er wat afgeschreven en besproken. Binnenkort zal ik aandacht geven aan een aantal boeken.

Eén ding is me bij gebleven na een paar maanden studeren en dat moet ik kwijt en dat is dit: wat kunnen sommige conservatieve evangelicalen in de VS de "emerging church" en hun leiders enorm de grond in boren. Ik zeg het maar even heel erg plat, maar het komt uit de grond van mijn hart. De openheid die binnen de "emerging church" wordt gezocht, wordt door deze wat oudere (leeftijd) evangelicale mannen niet in dank afgenomen. In een laatste filmpje wat ik zag, zaten twee mannen van over de 60 jaar het foute van de Rooms Katholieke kerk uit de doeken te doen? Waarom? De "emerging church" staat open voor mystiek. Daarna begonnen ze een referaat over de woestijnvaders die het zendingsbevel niet serieus namen. Daar staat natuurlijk dat we de wereld in moeten gaan. Dat de woestijnvaders dat niet doen, steekt blijkbaar.

Ik ga er niet veel woorden aan vuil maken (je zou er bijna post-evangelisch van worden). Dit wil ik wel kwijt: waar zijn we eigenlijk mee bezig als we als christenen elkaar zo benaderen? Ik hoop dat Nederland daarvoor bewaard wordt. Ik zie en lees echter vergelijkbare bekrompenheid. Laten we met elkaar afspreken dat we niet vervallen in deze afbrekende discussies!

Openbaring uit Willow

Ik hoop dat heel veel evangelische voorgangers die een hoog een activiteiteitsquotient hebben deze wijze les uit Willow ter harte willen nemen. Ik zou zo mee willen doen met het onderzoek! Op de site staat informatie om als gemeente betrokken te raken.

Laat de ware Che Guevara opstaan!

Ik merk dat er een aantal Nederlandse bloggers zijn die van mening zijn dat de kerk radicaal moet veranderen. Soms blijken de vormen aangepast te moeten worden, anderen plegen een Derridiaande deconstructie toe op het wezen van de kerk.

De geschiedenis laat zien dat de cultuur grote invloed heeft op kerkelijke structuren. Ook al zullen veel theologen het ten stelligste ontkennen, cultuur vormt de kerk. De uitspraak "Ecclesia semper reformanda est" gaat elk moment op. Het is wel van belang onszelf de vraag te stellen of veranderingen alleen van toepassing zijn op structuren of in meer algemene zin op de sociologische kenmerken van de geloofsgemeenschap? Zijn deze veranderingen ook op de theologie van toepassing? Ik komt tot de ontdekking dat het geldt voor beide. De theologie is ingebed in een cultuur die haar vormt. Ook daar willen heel veel theologen niet aan. Met een voorbeeld wil ik dit aantonen. Eeuwenlang is de positie van de vrouw ondergeschikt geweest aan die van de man. Onder invloed van de feministische golven de afgelopen decennia komt er meer ruimte. Binnen het "emerging" gedachtegoed worstelen vele denkers en doeners met dit probleem. Ook in de Nederlandse setting zoekt men naar nieuwe theologische gedachten en structuren (al voeren de aan te passen structuren nog steeds de boventoon, helaas). Jason Clark toont in zijn dissertatie "Via Media" aan dat werkelijke veranderingen een theologische basis moeten hebben, maar dat terzijde.

Welk karakter hebben deze veranderingen? Zoals ik al zei, pleiten sommigen voor een revolutie. Zo zijn er mensen die de karakteristieke kerkdienst achter zich hebben gelaten. Sommigen beleven hun geloof helemaal buiten de kerkelijke verbanden. Een radicale breuk tussen de oude en de nieuwe beleving plaatst deze mensen in een nieuwe geloofservaring. Ik denk dan aan de huiskerken die ontstaan, ik denk aan de geloofsgemeenschappen die ontstaan zonder enige band met een groter kerkelijk verband, ik denk ook aan sommigen die niet het geloof, maar wel de kerk vaarwel hebben gezegd. Op deze wijze kunnen nieuwe inzichten snel vormgegeven worden. Ook kan snel ingespeeld worden op een snel veranderende cultuur. Verschillende schrijvers denken hierover na: George Barna (Revolution) of Alan Jamieson (A churchless faith).

Anderen pleiten voor een meer geleidelijke overgang. Het rapport "Mission shaped church" van de Anglicaanse kerk in Engeland is daar een voorbeeld van. Ook Kester Brewin in zijn boek "The complex Christ" pleit hiervoor. Hij zegt: "If we are to transform the whole, and truly alter the very nature of things for the good, then the mode of change cannot be revolution, but evolution". Achter deze opmerking zit het besef dat een geloofsgemeenschap nooit alleen staat, maar altijd deel uitmaakt van een groter verband (de kerk is "katholiek", staat op de schouwers van vele kerkmensen in de geschiedenis). Opgemerkt moet worden dat sommige veranderingen op deze wijze nooit zullen plaatsvinden. Brewin zegt daarop dat dat niet onze zaak is, maar van God, die Zijn kerk bouwt. Deze visie betrekt de hele kerk bij nieuwe gedachten en vormen, zonder dat er breuken optreden.

Hier staan twee visies tegenover elkaar. Twee visies die beide het "semper reformanda" voor ogen hebben. Kunnen ze samengaan? Daarover in een volgende post.

I'm back!

Kijkend naar mijn laatste post, dan is het weer veel te lang geleden dat er iets op deze blog is verschenen. Niet dat het aan inspiratie ontbrak, ik was gewoon te druk. We zijn driftig op zoek geweest naar tijdelijke woonruimte. Dat hebben we redelijk snel kunnen vinden en daarom hebben we de afgelopen weken in twee huizen gewoond. Uiteindelijk is zo goed als alle huisraad bij mijn schoonouders opgeslagen. We wonen nu op een tijdelijk woonadres totdat het kleine wonder wordt geboren. Het was een grote verassing toen we hoorden dat we in verwachting waren. Mariska wordt dikker en dikker en ik ben meer en meer benieuwd welk kindje we zullen krijgen.

Naast de verhuizing en de zwangerschap moet de scriptie nog afgeschreven worden. Dat schiet heel aardig op en het is enorm verreikend. Binnen het "emergent" wereldje wordt er heel wat afgeschreven en bijna niemand denkt hetzelfde.

Door de drukte van deze maand en bijna geen mogelijkheid om email te lezen, heb ik ook heel wat blogposts gemist. Ik ga dat snel inhalen, wat ik zag dat er interessante discussies gaande zijn.

Binnenkort kun je een post verwachten over de kerk die of een "evolutie" of een "revolutie" nodig heeft. Horend naar verschillende Nederlandse bloggers, roepen er een groot aantal om een revolutie. Christelijk anarchisme?

South moving north

Ik heb vandaag gehoord dat er een klimaatsverandering bezig is. Het heeft niets te maken met het broeikaseffect, maar alles met bevolkingsmigraties. Na de 16de eeuw vertrokken westerlingen naar het zuiden vanwege geld, geluk, avontuur, maar ook om het evangelie uit te dragen. We leven al weer een aantal eeuwen verder en tij is gekeerd. Het zuiden komt naar het noorden. Dat hoorde ik op een studiedag die werd georganiseerd door de Nederlandse Zendingsraad en de Evangelische Alliantie.

De opkomst van het christelijke zuiden wordt ijzersterk beschreven door Philip Jenkins (ook al lopen de kerken in West-Europa leeg, ze floreren in Afrika, Zuid-Amerika en Zuidoost Azië).
Vandaag was er aandacht voor die zuidelijke christenen die naar Europa komen en hier vrij het evangelie verkondigen. Ze spreken van "the dark continent of Europa". De echo van "donker Afrika" galmt na. Echter, vaak resulteert de evangelisatie van etnische groepen in kerken met alleen allochtone mensen. In Amsterdam zijn er alleen al 170 migranten kerken. Opvallend was de reden van één van de Afrikaanse sprekers: deze mensen voelen zich niet welkom in de bestaande Nederlandse kerken. Ze voelen dat de deuren gesloten zijn. Andrew Walls, één van de andere sprekers, antwoordde later: de kerk van het Nieuwe Testament was multi-ethisch. Willen we een Nieuw-Testamentische kerk zijn, dan is er ruimte voor mensen van allerlei achtergrond. Lees maar eens in Handelingen. Lees maar eens over de leiding van de gemeente in Antiochië. Helaas zie je dat nog niet in onze tijd! Daarom ging er ook een oproep uit om werkelijk mensen van over de grens in "onze" kerken een warm welkom te geven. De frist de boel in sommige gevallen erg op. En dat is wel eens nodig!

Voorbeelden van "Emerging churches"

Tijdens het schrijven van mijn thesis, kwam ik deze filmpjes tegen op YouTube. Insprirerende kost!!


-----

-----
Missional/Emerging Church

Aan mijn Profiel Toevoegen | Meer Video's

Metanoia (2)

Eén van de eerste keren dat het woord bekering in de evangeliën wordt gebruikt, koppelt Johannes dit begrip aan het Koninkrijk van God (Mk1:15). Het Koninkrijk van God is nabij, bekeert u en gelooft het evangelie. Het werkvoor dat hier voor bekeren wordt gebruikt, duidt op het omkeren van een mens. In "The Dictionary of New Testament Theology" wordt daarover gezegd:

In fact the predominantly intellectual understanding of metanoia as change of mind plays very little part in the NT. Rather the decision by the whole man to turn is stressed. It is clear that we are concerned neither with a purely outward turning nor with a merely intellectual change of ideas (DNTT, deel 1, pag. 358).

Bekering is dus een handeling die de hele mens aangaat. Het is niet een verstandelijke keuze die je maakt, het heeft gevolgen voor het hele leven. Johannes zegt dat ook in Matt3:8: "breng vrucht voort die aan de bekering beantwoord." Om de toorn van God te ontgaan, moeten mensen zich bekeren en hun leven moet overeenkomstig Gods wil zijn. Het lijkt erop dat deze tekst zegt dat de bekering aan de ene kant een vrije handeling van elk mens, aan de andere kant is het een plicht. Jezus neemt dit in Matt4:17 over van Johannes. Jezus legt ook te verbinding tussen het Koninkrijk en de bekering.

Vanuit de evangeliën kunnen we afleiden dat bekering niet meer slaat op het navolgen van wetten en regels, maar het volgen van een persoon: Jezus. Daarnaast wordt in Mk1:15, de eerste tekst die ik noemde, bekering en geloof naast elkaar geplaatst. De roep om bekering wordt een roep om geloof en discipelschap.

Wat voor gevolgen heeft dit voor de oproep tot bekering:

1. Bekering is geen eenmalige gebeurtenis. Het is een begin van het volgen van Jezus.
   
2. De oproep tot bekering is een oproep tot discipelschap. Jezus roept in het Grote Zendingsgebod niet op om mensen te bekeren, Hij roept op om discipelen te maken.
   
3. Een oproep tot bekering moet vergezeld gaat met een oproep tot geloof en discipelschap. Een werkelijke bekering wordt niet bevestigd door discipelschap, discipelschap is de zichtbare bekering.
4. Over de oproep in diensten moet ernstig nagedacht worden.
   

Bekering is een begin en is geen moment. Het is een start in discipelschap.

Metanoia

Gisteren zijn er weer een paar mensen gedoopt in de gemeente. In de getuigenissen hoorden we over ingrijpende gebeurtenissen en bewogen levens. Bij deze mensen was God er met de paplepel in gegoten. Iemand zei dat ze een leven zonder God niet kon voorstellen. Aan de hand van een dergelijk getuigenis zeggen we vaak dat bekering tweeledig kan zijn:

1. een proces.
2. een punt in de tijd dat je met dag en uur kan aanwijzen.

Tijdens de dienst bleef ik daar aan denken. Met name omdat er in de dienst een oproep werd gedaan om je leven aan Jezus te geven. Wat is bekering nu eigenlijk? Negens staat in de bijbel dat je Jezus in je hart moet ontvangen. Hoe moet je hier tegen aan kijken? De volgende keer een beschouwing.

Wie heeft er gelijk?

Elk nieuwsprogramma heeft inmiddels uitgelegd wat een IP-adres is en dat je aan de hand daarvan kun zien wie wat op internet doet. Daardoor is iemand erachter gekomen dat Mabel en Friso zelf een Wikipedia artikel hebben veranderd. Ten gunste van zichzelf natuurlijk. Nu blijkt dat zij niet de enige zijn. Met name grote bedrijven, zoals Shell en Philips, maken zich hier schuldig aan. Ze herschrijven hun eigen geschiedenis die door een niet-medewerker geheel anders is weergegeven.

Dit staat niet op zichzelf. Na de Tweede Wereld oorlog zag je dat de gruwelijkheden van de Nazi's werden verbloemd in de geschiedenisboekjes. De Holocaust-ontkenners worden nu strafbaar gesteld, maar ze hebben lange tijd mogen roepen dat het niet is gebeurd. Turkije is druk bezig geweest om de Armeense kwestie in Oost Turkije letterlijk onder de grond te schoffelen. En zo kan ik nog wel even doorgaan. De geschiedenis wordt op deze wijze actief anders weergegeven.

Maar wat zit er in de hoofden van mensen uit bijvoorbeeld Nederland aangaande hun verleden? De meeste Nederlanders kunnen niet beschrijven wat er plaats heeft gevonden tijdens de Politionele acties in Indonesië. Sommige zullen niet eens weten wat het is. Het hoort niet tot "onze" geschiedenis. Vraag iemand ter plekke en het zit vastgebrand in zijn of haar geheugen. Geschiedenis is een grillig iets. Het lijkt erop dat onze culturele omgeving deels bepaald hoe we tegen de geschiedenis aankijken. We schiften en we beoordelen. Nu vinden we de slavernij een zwarte bladzij in onze geschiedenis. Leefden we in die tijd, dan kon het zijn dat we ons brood ermee verdienden. Hoe komt het dat onze kijk zo veranderd? Dat onze kijk op de geschiedenis zo kan veranderen? Want er zijn veel meer andere voorbeelden te noemen, die minder ingrijpend zijn.

Bij dit alles moest ik aan twee dingen denken:

1. De waarheid is hard. Sommigen kunnen ze niet aan. Fouten erkennen is op hoog niveau even moeilijk als op het gewone Jan in de straat niveau. Boeten voor gruwelijkheden gebeurt nog maar sporadisch. Zelfs belangrijke mensen van het koninklijk huis willen niet blijvend aan fouten worden herinnerd.
   
2. Geschiedenis moet beschreven worden. Het resultaat hangt af van degene die het schrijft, blijkt maar weer eens. Wie zegt wat de juiste versie is van wat er gebeurt? Het is redelijk postmodern om te zeggen dat de geschiedenis nooit objectief beschreven kan worden. Elk mens neemt zijn eigen geschiedenis mee. Geschiedenis is een geïnterpreteerde werkelijkheid. Wie zegt dan dat iets toch werkelijk zo is gebeurd? Dat is de intellectuele vraag waar ik mee blijf zitten. Hoe kunnen we dan nog oordelen over de weergave van de geschiedenis? Wie heeft er gelijk?
   

Een rood hoofd

Deze weken moet het gebeuren. Mijn scriptie moet af. Daarom zit ik elke dag in de boeken en schrijf dat het een lieve lust is. Ik ben nu bezig met een hoofdstuk over postmodernisme. Dit onderwerp is bijna niet analytisch te beschrijven, het fenomeen postmodernisme verzet zich tegen alle vormen van systematiek lijkt het wel. Mijn analytische geest vind het dan ook lastig om er een stap voor stap verhaal van te maken. We zullen zien wat ervan komt. Postmodernisme (PM) is nogal eens gedemoniseerd. Het zou de waarheid verkwanselen. Alles zou relatief zijn. Misschien dat sommige PM-denkers dat hebben gezegd, maar dat is niet het hele verhaal. Ik haal er veel positieve gedachten uit. Bijvoorbeeld dat je ook buiten de geijkte patronen mag denken.

Ik herinner met nog een uitweiding van iemand die eindigde met: "Ja, hé Haije!" Op dat moment moest ik een Zoeklicht-eindtijd-schema, dat net was uitgelegd, met duidelijke knikken bevestigen. Een ander voorbeeld. Ik herinner me in mijn stagetijd een bijbel studie waar ik een bijbel gedeelte uitlegde. Blijkbaar was dit anders dan één van de vorige voorgangers had gedaan en dat werd mij door een kring lid nadrukkelijk duidelijk gemaakt. In die tijd kon ik daar nogal eens een rood hoofd van krijgen. Later ben ik over dergelijke voorbeelden nogal ontstemd geraakt. Blijkbaar was het niet bijbels om iets anders te denken over de "eindtijd". Buiten het schema was er geen heil.

Er ademt in het PM-denken een vrijheid van denken. Met die relativiteit van de waarheid valt het reuze mee. Ook geldt dat voor het lezen van de bijbel. Je mag over zaken anders denken zonder van je orthodoxe sokkel te vallen. Moet je dan niet grondig nadenken? Juist nog meer, want in de discussie moet je kunnen verantwoorden waar je voor staat. Ben je dan niet meer recht in den leer? Een postmodern iemand zou daar graag eens een boom over op willen zetten!

Worship alleen

Is aanbidding iets tussen ons en God. Dat hoorde ik vandaag. Volgens mij is aanbidding iets tussen God en de gemeente. We aanbidding in gemeenschap als individu. Veel mensen denken nog steeds erg individualistisch. Daarmee doe we de gemeente als gemeenschap tekort. Maar bovenal erkennen we niet het individu een mens in gemeenschap is.

Samen op zoek naar Traditie

Binnen "emerging churches" is met op zoek naar theologische uitgangspunten voor het geloof. Ook al is het nog maar beperkt, de eerste tekenen zijn zichtbaar. Stanley Grenz en John Franke zijn toonaangevend met boeken als "Renewing the Center" en "Beyond Foundationalism". In het eerst genoemde boek gaat Grenz op zoek naar de kern van het evangelisch theologische denken, dat voor hem in de laatste 20-30 jaar op een dood spoor terecht is gekomen. Hij pelt de theologie af om het daarna weer op te bouwen. Hij lijkt bezig te zijn met een theologische deconstructie. Hij vraagt zich dan af wat je na deconstructie overhoudt. Wat is de kern van je theologisch denken? Volgens mij moet die kern alles te maken hebben met theologische rode draden die door de geschiedenis geweven zijn.

Hij komt met drie kaderpalen:

• Een theologie moet het evangelie als kern hebben.
• Leerstellige orientatie (doctrinal in orientation).
• Katholiek (algemeen) in visie. De theologie moet een universele strekking hebben.

Hij spreekt van een "generous orthodoxy". Hij is op zoekt naar theologische ruimte en een vrije adem. Kunnen we met de theologische geschiedenis in het achterhoofd komen tot een theologie die de vernieuwend is, maar die de verbinding met het verleden niet verbreekt?

Mannen als gemeentestichters

The man, the mission and the message! Ben je het met hem eens?

Death by ministry

Op de blog van Mark Driscoll staan interessante opmerkingen over stress, werkdruk, prioriteiten, enz. in een bediening. Voor iedereen die worstelt met grenzen is het een een aanrader om eens te kijken.

Traditie met een grote T of kleine t

Binnen de Rooms Katholieke kerk is de apostolische successie een rode draad met de kerk van het begin. Protestantse en evangelische kerken kennen iets dergelijks niet. Zij erkennen ook geen bisschoppelijke autoriteit die de kerk haar bestaansrecht geeft. Wat bindt evangelische gemeente met de kerk van alle tijden en alle plaatsen? Voor vele kerken is dat de kern van het evangelie zoals die verwoordt is in geloofsbelijdenissen. Deze geloofsbelijdenissen verwoorden de Traditie met de grote T. Zonder deze Traditie staan kerken buiten de heilsgeschiedenis. Het betekent wel dat kerken zich moeten scharen achter deze geloofsbelijdenissen. Maar hoe ga je dan om met veranderingen in een geloofsbelijdenis? Of staat deze voor altijd vast? Ik denk het niet. De kerk moet altijd zich in gebed altijd uitstrekken naar de leiding van de Heilige Geest. Dat is ook wat de kerkvaders deden toen ze deze belijdenissen opstelden. Blijft wel staan wat in deze tijd de Traditie met de grote T is. Scharen we ons achter de geloofsbelijdenis van Nicea, een geloofsdocument dat in veel kerken nog wordt gelezen? Of zijn er nog andere geloofspunten die ons zouden moeten binden en die nu onderbelicht zijn. Ik denk dat geloofsbelijdenissen een basis moeten zijn om ons geloof van alle tijden te belijden. Wel moet de kerk de vrijheid nemen om ingebed en onder leiding van de Heilige Geest te zoeken naar verbindende geloofsantwoorden in deze tijd.

Apostolische succesie

De paus heeft het de afgelopen weken weer eens duidelijk gemaakt dat de ware kerk toch de kerk is die teruggaat op Petrus. Tijdens Vaticanum II was er een opening naar heil binnen andere kerk verbanden, maar dat lijkt nu weer van de baan. Binnen de Rooms Katholieke kerk is de apostolische successie van enorm belang. Het bepaalt de voortgang van de kerk in de geschiedenis. Het wordt gezien als een ankerpunt. Dat is geheel anders binnen evangelicale verbanden.

Emerging churches zetten zich met name af in de VS af tegen het bestaande evangelicalisme. De banden worden doorgesneden en er wordt "opnieuw" begonnen. De lijn met de geschiedenis is er bijna niet en velen weten niets van hun voorgeslacht. Het gaat dan volgens mij om de traditie met de kleine t. De geschiedenis en geloofsovertuigingen door de eeuwen heen. Binnen de Roomse kerk wordt deze traditie bewaakt door uiteindelijk de Paus. Is deze traditie in de evangelicale wereld wel van belang? Binnen emerging churches zie je dat soms op willekeurige wijze, geput wordt uit deze traditie. Maar daarbij is de traditie niet een verbindingslijn met het verleden, maar een informatiebron. Hechten wij belang aan traditie, willen we daar echt waarde aan hechten? Volgens mij moeten we dat wel doen. We moeten ons verleden onderzoeken en daaruit ons heden mee voeden en vormen. Traditie is belangrijk en mag niet overboord gegooid worden. Moet we dan klakkeloos de traditie omarmen? Nee, er zijn wel kaders. Over die kaders gaat het de volgende keer.

Mop

Mensen die mij kennen weten dat ik niet zo'n moppenverteller ben, maar deze wil ik jullie niet onthouden. Een oude 1-dollarmunt en een versleten 20-dollarbiljet komen bij een bank om met pensioen te gaan. Terwijl ze samen op de lopende band liggen om te worden vernietigd, raken ze in gesprek. Het biljet begint over zijn reizen door het land. "Ik heb een heerlijk leven gehad. Ik ben in Las Vegas geweest en in Atlantic City en in de beste restaurants van New York. Ik heb op Broadway de beste artiesten gezien en ik heb zelfs een cruise gemaakt naar de Caribbean. "Wow", zet de dollarmunt. "Jij had een leuk leven". "Maar vertel...", vraagt het biljet. "Waar ben jij zoal geweest in jouw leven?" De munt antwoord: "Oh, ik ben in de katholieke kerk geweest, in de protestantse kerk, in de baptistenkerk, in de lutherse kerk..." Het 20-dollar biljet valt hem in de rede: "Wat is een kerk?"

Groeiende verschillen in gemeenten

Dat zegt Ds. P.J. Teeuw in een nieuw verschenen boekje over de kerk in zijn algemeenheid. Teeuw komt uit de Gereformeerde Bond in de PKN kerken. De oorzaak van de verschillen is dat de kerk niet meer in een isolement bevindt en dat "invloeden van buitenaf niet meer zijn tegen te houden". Oude tradities staan ter discussie. Dat laatste is belangrijk. Want over welke tradities hebben we het dan? Sommigen denken aan de Rooms Katholieke kerk waarin de traditie een plaats heeft naar de openbaring in de Bijbel. Anderen zien het in de belijdenissen. Weer anderen zien het in de liturgie van de eredienst. Niet veel mensen zullen dit weten, maar traditie komt ook in bijbel voor. Er zijn verschillende plaatsen waar we het woord paradosis of de afgeleide werkwoordsvorm paradidomi tegenkomen. Het meest in het oog springend voorbeeld is 1Kor11. Paulus zegt daar in vers 11 over het avondmaal: "want zelf heb ik bij overlevering van de Here ontvangen". Paulus spreekt hiervan traditie, net zoals hij dat doet in vers 2 van dit zelfde hoofdstuk. Verschillende Engelse vertalingen vertalen de "overleveringen" van vers 2 met "traditions". De vraag die dan ook naar voren treedt is deze: wanneer spreken van van traditie als anker van onze identiteit en wanneer is het een ballast die onze identiteit verstard? Over welke traditie heeft Paulus het hier? De volgende keer meer.

Zijn we creatief genoeg in ons denken?

Op deze "emerging" blogs discussiëren mensen dat het een lieve lust is. Ik merk steeds vaker dat we het erg moeilijk vinden om ons als geloofsgemeenschap te positioneren ten opzichten van de rest van deze wereld. Sommigen willen de kloof kleiner maken, anderen definiëren de kloof, weer anderen spreken van een counter culture houding. We vergeten wel eens dat de wijze van kerk zijn sterk gekoppeld is aan de huidige cultuur. Er zijn weer heel wat mensen die gemeenschap op de voorgrond brengen. Ook het kabinet is daar mee bezig: samenwerken en samenleven moeten we met elkaar. Is het mogelijk om tot de essentie van de kerk door te dringen? Volgens mij is de kerk altijd mede door de cultuur gevormd. Is dat niet het geval is, krijg je Amish achtige verschijnselen die lachend worden bekeken door buitenstaanders. We mogen als kerk daarom niet stil blijven staan en zijn aan verplicht in beweging te blijven. In de komende posts iets meer over verandering en verstarring.

Denken in systemen

Ik was vandaag in gesprek met iemand over creatieve manieren van kerk zijn. Ik merk hoe lastig het is om niet in systemen of modellen te denken. Wanneer ik praat over de dingen die mij bezig houden m.b.t. kerk-zijn moet ik er vaak bij zeggen dat het niet Willow-II of een 6de en 7de doel is dat aan The Purpose Driven Church wordt gehangen. Modellen zijn statisch. Denken over kerk moet volgens mij een "continuous change" zijn. Dat wil niet zeggen dan de kerk met alle winden mee waait, maar steeds moet afvragen waarom we dingen doen zoals we dat doen. Willow spreekt modern denkende mensen aan die overtuigd willen worden en daar ook de kans voor krijgen. Kunnen we in deze tijd kerk zijn d.m.v. modellen? Dat is de vraag die mij triggert.

Privileges in Europa

Stuart Murray zei het vorige week nog tijdens een gemeentestichters-seminar dat we als christenen in Europa onze privileges koste wat kost willen behouden. Deze privileges zijn gebaseerd op een christelijke politieke Europese eenheid die begon bij Constantijn, maar die we nu al een lange tijd niet meer bezitten. Murray noemt Europa post-christelijk. Bij sommigen is dat nog niet doorgedrongen.

Deze week bewees een email-kettingbrief weer eens dat er nog veel mensen reageren vanuit deze priviliges. Ik kreeg de brief meerdere malen in mijn mailbox. De email gaat over verwijzing naar God in de Europese grondwet. Daar hebben we als christelijke Europese natie recht op. Angela Merkel denkt daar anders over en via deze kettingbrief willen christenen daar tegenin te gaan. Volgens mij kunnen we onze energie beter in andere dingen steken. Als elke onderschrijver van de petitie nu eens een niet-christen tot Jezus zou leiden, dan zou dat betekenen dat er gemiddeld zo'n 500 gemeenten in Europa bij komen (men rekent op plm. 100.000 ondertekenaars). We kunnen ons beter bezig houden met het laten zien dat we vanuit christelijke principes Europa willen dienen, dan dat we het afdwingen door een petitie en het anderen daardoor opdringen. Volgens mij ligt daar een enorm braak liggend terrein.

Onethisch

Onethisch: een woord dat ik de laatste tijd veel voorbij zie komen. De Grote Donorshow was volgens minister Plasterk onethisch. Typ het woord onethisch in op Google en je krijgt de Donorshow en de reakie van de minister. Hij kon er niets tegen doen, maar blijkbaar had het niet zijn goedkeuring. Van de week hoorde ik het woord opnieuw tijdens een interview. Wat is dat: onethisch? Tijdens mijn opleiding theologie heb ik meerdere colleges ethiek gevolgd. Steeds ging het om dat wat goed en wat niet goed was. Daar hebben veel mensen zich in heden en verleden over gebogen en hun denkbeelden werden tijdens de colleges bestudeerd. Onethisch is niet een vorm of een verlegstuk van onethiek. Het woord bestaat niet eens. Onethiek zou het niet rekening houden met goed en kwaad kunnen zijn. Dat wordt niet met onethisch bedoeld. Onethisch is iets wat blijkbaar niet kan, maar wat wel mag, omdat je er niets tegen kan doen. Dit kan een probleem worden, want wat mag dan wel en wat mag dan niet? Plasterk kon niets doen, omdat de overheid geen invloed mag uitoefenen op de programmering van de plublieke omroep. De EO mag geen bijbelstudies uitzenden, want dat is niet goed voor de kijkcijfers, maar BNN mag wel onethische programma's uitzenden. Volgens mij moet er een grote discussie opgang komen over ethiek. Is er nog wel sprake van een ethiek in Nederland, of houden we ons alleen maar aan de wet die polderend tot stand kwam? Ik pleit voor nieuwe aandacht voor de definitie van goed en kwaad! Overigens bleek de Donorshow een grap te zijn om publiciteit te halen. Toen was het ineens niet meer onethisch! Vreemd...

Spiderman 3

Ik heb wel wat met superhelden en science fiction. Ik zwijmel bij Star Wars, Flash Gordon (wie weet nog wie dat is) en Star Trek. Nu Mariska een weekje weg was met vakantie, toog ik naar Pathé in Rotterdam om de nieuwste superhelden rolprent te bewonderen. In deze film krijg je dik twee uur spectakel over je heen. Je zou bijna gaan voor de special effects. Je blijft je verwonderen hoe de makers dit voor elkaar krijgen. Maar je gaat niet alleen voor de plaatjes, er moet ook verhaal in zitten. De verpakking moet leuk zijn, maar enige inhoud is wel noodzakelijk. Wat mij opvalt in dergelijke films is dat normen en waarden, religie en spiritualiteit erin worden verwerkt. Dit verschilt enorm van bijvoorbeeld de eerste Superman films.

Spiderman/Peter Parker moet in deze film het kwade dat van buiten hem komt en invloed heeft op alles wat hij doet, onder de duim krijgen. Hij geeft daar in eerste instantie volmondig aan toe en het levert hem veel bekijks op. Maar hij verliest daardoor de liefde van zijn leven. Hij vecht om haar terug te krijgen en als je denkt dat het toch mislukt, sluiten ze elkaar weer in de armen. Inmiddels heeft het kwade van iemand anders bezig genomen.

Aan het einde van de film, als de held bijna heeft gewonnen, komt er een scéne waarin Peter Parker oog in oog komt te staan met de man die tijdens een overval op een bank zijn oom heeft vermoord. Overigens, hij had het geld nodig om zijn doodzieke dochtertje te laten opereren. Welk ethisch dilemma komt hier om de hoek kijken? In één van de slot scénes komt dat allemaal naar boven en vraagt deze moordenaar om vergeving voor zijn daad. In de film zit een lijn van wraakgevoelens van Parker naar aanleiding van deze brute moord, en toch is dat moment, het moment van vergeving...

Inside-out en outside in

Deze twee termen komen de laatste tijd langs. Vandaag het boek gelezen van Daniël de Wolf "Jezus in de Millinx". Een indrukwekkend en insprirerend verhaal over werken in één van de moeilijkste wijken van Nederland. In bewonder de mensen van "The Mall". Niet zozeer om ze daarmee op een voetstuk te plaatsen. Ik weet zeker dat ze daar ook geen prijs op zouden stellen. Maar ze zijn met vallen en opstaan, in voor en tegenspoed, gebruikt door God. Dat maakt dit boek duidelijk. In dit project werkt men "outside-in". Dat wil zeggen dat ze buiten de kerkmuren hun werkterrein hebben. Daniël zegt dat je daar mensen voor moet vragen om dat te doen, want het lukt kerken niet om volledig buiten de eigen grenzen te werken. Ook is het zo dat mensen die niet christen zijn of zijn geweest het erg moeilijk vinden zich thuis te voelen in een kerk. Ik merk dat ook in onze kerk. Het is lastig om de groep die niet met kerk en God zijn opgegroeid, binnen te houden. We zien met name mensen tot bekering komen of opnieuw zich toewijden die het geloof een tijdje vaarwel hebben gezegd. Met de "echte" niet christenen is dat anders. Soms lukt het, maar in onze midden-klasse-kerk voelen ze zich maar met mate thuis. Dat geldt nog meer voor mensen die het harde leven van alledag aan den lijve ondervinden: mensen in de bijstand, verslaafden, mensen uit een subcultuur. Er is geen aansluiting. We proberen het wel, maar op een of andere manier lukt het niet. Projecten als "The Mall" geven mij hoop. Het betekent wel dat wanneer we deze mensen iets van Jezus willen laten zien, we het anders moeten doen. Als we tevreden zijn met onze midden-klasse-kerken, dan kunnen we gewoon doorgaan. Aan ons de keus...

Raad van kerken komen met missionair geschrift

Ik heb het niet zo op de Raad van Kerken. Ik associeer de Raad vaak met mensen die open staan voor alles en de bijbel daar vaak buiten laten. En zending, daar deed men niet zo aan. We mogen toch onze mening niet opleggen aan anderen. Ik chargeer. Maar ik zie de kerken die erbij zijn aangesloten, leeglopen. Ik zie weinig nieuwe initiatieven. Nu komt de Raad van Kerken met een missionaire handleiding. Dan ben je toch benieuwd wat daarin de aanbevelingen zijn. Tien richtlijnen:

1. Onderken dat we een kentering der tijden meemaken. Oude antwoorden en vormen zijn niet langer toereikend voor de missionaire uitdagingen en nieuwe hebben we nog niet gevonden.
2. Verwacht geen kant-en-klaar recept. Zoek het in de specifieke uitdaging in jouw situatie.
3. Weet wat je wilt doorgeven. Christenen zullen zich vooral moeten concentreren op het eigene, dat hen onderscheidt van andere bewegingen en stromingen.
4. Doe en denk "glocaal" (samenschrijving van globaal en locaal). Heb aandacht voor het lokale, maar put ook inspriratie uit ervaringen met geloofsgemeenschappen elders in de wereld.
5. Geef ruimte aan inzichten en initiatieven van anderen. Evangelisatie vraagt om interactie tussen kerken, bewegingen en netwerken.
6. Oefen je in gebed en wees open voor wat de Geest je doet toevallen.
7. Laat en charismatische stijl samengaan met gedeeld leiderschap.
8. Zoek naar eigentijdse vormen van gastvrijheid.
9. Ga zelf op zoek naar vindplaatsen van hoop in je omgeving.
10. Beleef de mediacultuur als een uitdaging voor nieuwe manieren van evangelieverkondiging en kerkzijn.
    

Aan de ene kant dacht ik: Hé, Hé, ze zijn ook wakker geworden. Aan de andere kan: Wauw, deze groep mensen heeft echt om zich heen gekeken en wil meer. Ik hoop en bid dat deze richtlijnen een frisse wind laten waaien. Natuurlijk is er meer over te zeggen, maar dit is een goede start.

Het heeft weer een tijdje geduurd

De laatste tijd is het erg druk geweest met van alles en nog wat. Ik ben druk met het schrijven van een thesis over de "emerging church". Dat moet deze zomer af zijn en dan krijg ik mijn lang verwachte bul. Efin, dat is de reden dat ik niet veel tijd kon vrijmaken om deze blog verder vol te schrijven. Leuk overigens dat verschillende mensen opmerkten dat het al weer een tijdje geleden was dat er wat nieuws op stond. Maar... hierbij weer een nieuwe entry.

Arise my love!

De stilte

de stilte is voelbaar en
ze komt je tegemoet in
de wind die speelt in
je haar en bladeren doet
ruisen in de bomen van de
hof waar Jezus
in de stilte de wereld
in Zijn handen houdt en ook
mij in de stilte zijn vrede
aanbiedt

Jezus sterft

Jezus sterft aan het hout
dat Hij zelf schiep.
Hij lijdt, mensonterend
de mens die Hem verwerpt,
die Hij liefheeft.
Wie zonder zonde is
werpe de eerste steen.
Hij wierp niet...
wordt geworpen.
Zonde overbrugd.

Kerk wil wat voor Ondiep doen

Deze kop trok vanmorgen mijn aandacht. Is er dan nog hoop, nadat minister Vogelaar 40 probleemwijken aanwees. Gretig las ik het artikel. Helaas lees ik weinig over de kerk. Tot de laatste regel, ik citeer:

"Wij willen graag iets doen voor jullie. Het is wat ons betreft prima als dat iets is als het aanvegen van de straat. We hebben behoorlijk wat mankracht en u kunt gerust een beroep op ons doen."

Ik wil niet te negatief overkomen, maar ik vraag me af of er iemand naar de kerk komt om te vragen of de straat geveegd kan worden. Ook speelt hier weer het feit dat mensen naar de kerk moeten komen (het attractional model). De kerk gaat helaas niet de wijk in en start zelf een project of laat Jezus zien op een plek met veel onrust (incarnational model). Postitief is in ieder geval dat de kerk ergens nood ziet.
Dat is al weer een stap vooruit.